داشتن آچار در جعبه‌ابزار خوب است اما اگر خودتان را دست به آچار و فنی می‎‌دانید آیا می‌دانید کی و چگونه از ابزار و آچار استفاده کنید؟
آیا تابه‌حال برایتان پیش‌آمده که بخواهید مهره‌ای را با انبردست باز کنید؟ پس می‌دانید اگر از ابزار درست استفاده نکنید، لبه‌های مهره ممکن است به‌سادگی خراش برداشته یا آسیب ببیند. گاهی بستن بعضی اقلام بدون ابزار مناسب غیرممکن است؛ پس لطفا خرابکاری نکنید.
خوشبختانه برای هر نوع و سایز پیچ و مهره، نوع خاصی آچار وجود دارد. با اعمال کمی فشار به دسته آچار به‌راحتی می‌توانید مهره را باز و بسته کنید. در ادامه با ما همراه باشید تا به بررسی انواع آچارهای مختلف و کاربرد آن بپردازیم.

نکات مهم خرید آچار

یکی از نکات مهم که در خرید آچار باید مدنظر قرار دهید، استانداردهای مختلف واحد اندازه‌گیری است؛ اندازه‌گیری متریک (برحسب میلی‌متر) و واحد اندازه‌گیری SAE (برحسب اینچ). دسته بیشتر آچارها طولی برابر با ۱۳ تا ۶۰ سانتی‌متر دارد. هرچه طول دسته آچار بیشتر باشد، نیروی وارد شده به پیچ یا مهره هم بیشتر است. آچار دسته بلند برای مواردی که فضای کافی وجود ندارد مناسب نیست؛ بنابراین بهترین طول دسته‌ی آچار به کار و فضای آن بستگی دارد.
اغلب بهترین آچار برای خرید، مجموعه آچاری است که تمامی سایزهای مختلف را دارد؛ در این صورت برای تمامی پیچ و مهره‌ها آچار لازم را خواهید داشت. اگر به‌‌طور مداوم از آچار استفاده می‌کنید بهتر است کمی بیشتر هزینه کنید و آچارهایی با کیفیت بالا و قوی تهیه کنید. آچارهایی که از آلیاژ فلزات تهیه‌شده‌اند استحکام بیشتری دارند و قوی‌تر هستند. اما اگر نمی‌خواهید مجموعه آچار بخرید یا مجموعه آچار شما کامل نیست، می‌توانید آچار مورد نیازتان را به صورت تکی خریداری کنید

نواع آچار از نظر شکل و کاربرد

آچار تخت

هیچ جعبه‌ابزاری بدون آچار تخت کامل نیست. یک یا هر دو سر این آچار به شکل یک حرف C است که دور پیچ یا مهره قرار می‌گیرد و به کمک آن می‌توانید نیروی لازم برای باز و بسته کردن پیچ و مهره را داشته باشید. اگر هر دو سر آچار باز است، هر سر آچار برای یک سایز پیچ و مهره طراحی‌شده است. اگر از آچار تخت استفاده می‌کنید، پس از هر بار پیچاندن مهره باید دوباره آچار را به نقطه اول برگردانید و دوباره مهره را بپیچانید.

کاربرد آچار تخت

نقاط و فضاهای باریک که در آن فقط به بخش کناری مهره دسترسی دارید. اگر فضای کافی برای قرار دادن آچار رینگی از بالای مهره را ندارید، آچار تخت بهترین انتخاب برای شما است.

آچار رینگی (Box-end Wrench)

این آچار برای مواقعی که فضای کافی و دسترسی کامل به قسمت بالایی مهره دارید بسیار مناسب است. این آچار در مقایسه با آچار تخت کنترل بیشتری روی چرخش مهره‌ها دارد، به این دلیل که با قرار دادن آچار رینگی روی مهره، امکان سرخوردن این آچار بسیار کمتر است. چه یک یا دو جعبه‌ آچار بخرید، درون جعبه یک سری آچار می‌بینید که داخل همگی به شکل یک دایره شبیه به هم است. داخل تمام آچارها ۶ یا ۱۶ گوشه دارد. پیچ و مهره‌ها به‌آسانی با آچارهای ۶ گوشه باز می‌شوند. آچارهایی که ۱۲ گوشه دارد مهره‌های ۶ گوشه را به همان ترتیب باز می‌کند اما انعطاف‌پذیری آن‌ها برای باز کردن پیچ و مهره‌ها در قسمت‌هایی که دست فضای تحرک کمتری دارد، بیشتر است. دسته بعضی آچارهای موجود در بازار به‌صورت خمیده طراحی‌شده است که هنگام بستن پیچ‌ها در سطوح صاف، خراش را به حداقل می‌رساند.

کاربرد آچار رینگی

باز و بسته کردن پیچ‌های خودرو و لوازم خانه. مانند آچار تخت، آچر رینگی قابل تنظیم نیست بنابرین بهتر است یک ست شامل اندازه‌های مختلف را خریداری کنید.

آچار ترکیبی | یک سر تخت – یک سر رینگی

با استفاده از آچار ترکیبی (تخت – رینگی)، مزایای آچار تخت و آچار رینگی در یک وسیله برای شما فراهم می‌شود. برخلاف آچار رینگی و آچار سر تخت که در هر سر آن‌یک سایز مختلف وجود دارد، هر دو سر آچار ترکیبی یک سایز یکسان است و برای یک سایز پیچ یا مهره کاربرد دارد.

کاربرد آچار ترکیبی

باز و بسته کردن پیچ‌های خودرو و لوازم خانه. توصیه می‌شود از این آچار در کیف ابزار دوچرخه داشته باشید تا اگر در جاده نیازی به تعمیر دوچرخه داشتید از آن استفاده کنید.

آچار فرانسه

اگر قرار باشد فقط یک آچار داشته باشید، مسلماً بهترین گزینه آچار فرانسه است. این آچار باقابلیت تغییر سایز برای باز کردن و بستن انواع پیچ و مهره‌‌ها مناسب است. علی‌رغم همه‌فن‌حریف بودن آچار فرانسه، این آچار هنگام استفاده نیاز به‌دقت بیشتری دارد.
درمیان ابزارها آچار فرانسه به آچار «دست داغون‌کن» معروف است. آچار فرانسه از روی کار خیلی سر می‌خورد به همین جهت اگر زیادی به آن فشار وارد کنید، ممکن است سر بخورد و دستتان به اولین جسم سخت یا تیز اطراف برخورد کند. البته می‌توانید آچار فرانسه را برای باز و بستن مهره به سمت خودتان بکشید (به جای انکه آچار را به سمت جلو فشار دهید) و از این طریق احتمال آسیب‌دیدنتان را درصورت سر خوردن آچار کمتر کنید. البته مراقب باشید که در این صورت آچار به سر و صورت‌تان برخورد نکند. هم‌چنین می‌توانید برای امنیت بیشتر پیچ تنظیم آچار را دور پیچ یا مهره بیشتر محکم کنید. پیچ تنظیم آچار فرانسه در طول استفاده شل می‌شود و لازم است در حین کار آن را دوباره سفت کنید.

کاربرد آچار فرانسه

مصارف لوله‌کشی ابتدایی مانند نصب شیرآلات و لوله‌ یا وقتی که سایز مناسب انواع دیگر آچار را پیدا نمی‌کنید.

آچار آلن

جالب است بدانید آلن نام برند تولیدکننده‌ی آچار است و نام اصلی این آچار «Hex-Key Wrench» یا آچار شش گوش است. این آچار یک میله فولادی شش‌گوشه به شکل L است که یک‌طرف آن کوتاه‌تر از طرف دیگر است. این آچار برخلاف انواع دیگر که دور مهره قرار می‌گیرند؛ در مرکز مهره قرار می‌گیرد. با قرار گرفتن سر شش ‌گوش آچار آلن درون مهره، از انتهای دیگر آچار به‌عنوان دسته برای پیچاندن مهره استفاده می‌شود. گاهی طول دسته آچار آلن کوتاه است و نیروی کافی تولید نمی‌کند یا مهره آلن گیر کرده است، در این مواقع می‌توانید از میله‌های افزایش طول که در انتهای آچار قرار می‌گیرد استفاده کنید. این میله‌ها با افزایش طول دسته آچار باعث می‌شود نیروی بیشتری به مهره وارد شده و مهره آسان‌تر باز شود.

کاربرد آچار آلن

باز و بسته کردن پیچ و مهره‌های محکم شش‌گوشه موجود در شیرآب، ست‌های سرویس بهداشتی مانند جاحوله‌ای و دستگیره درب. این آچار برای مونتاژ کردن انواع خاصی از مبلمان، قفسه‌های کتاب و کمدها کاربرد دارد. معمولاً وسایلی که نیاز به مونتاژ شدن با آچار آلن دارند، یک آچار آلن مناسب را درون بسته‌بندی به همراه خود دارند، اما داشتن یک مجموعه آچار آلن در جعبه‌ابزار بسیار کاربردی و مهم است.

آچار جغجغه ای (Ratcheting Wrench)

در نگاه اول آچار جغجغه‌ای بسیار شبیه آچار ترکیبی (آچار یک سر تخت – یک سر رینگی) است اما کاربرد آن کاملاً متفاوت است. با قرار دادن این آچار روی پیچ یا مهره این آچار دور مهره محکم گیر می‌کند و با کشیدن مهره به یک سمت می‌توانید آن را بازکنید یا ببندید. در استفاده از این آچار برخلاف آچارهای دیگر نیازی نیست پس از هر بار پیچاندن آچار را از مهره جدا کرده و دوباره دستتان را به نقطه اول برگردانید و بدون جدا کردن آچار از مهره تنها با حرکت دسته آچار در جهت عقب و جلو می‌توانید آن را به‌راحتی باز کنید.

کاربرد آچار جغجغه ای

از این آچار می‌توانید به‌جای آچار دو سر رینگ اما با سرعت بیشتر استفاده کنید. آچار جغجغه‌ای برای باز و بسته کردن سریع پیچ و مهره‌ها بسیار مناسب است؛ زمانی که تعداد زیادی پیچ و مهره برای باز کردن یا بستن دارید این آچار می‌تواند تا حد زیادی زمان کار را کاهش دهد.

آچار بکس

عملکرد آچار بکس شبیه آچار جغجغه‌ای است با این تفاوت که با داشتن یک دسته و تعدادی سری قابل تعویض، می‌توانید انواع پیچ و مهره در سایزهای مختلف را باز کنید یا ببندید و دیگر نیازی به جابجایی تعداد زیادی آچار همراه خود ندارید. آچارهای بکس به‌صورت مجموعه عرضه می‌شوند اما سری‌های آن به‌صورت جداگانه هم به فروش می‌رسند تا در صورت گم‌شدن یا لزوم بتوانید آن‌ها را تهیه کنید. با توجه به مجموعه آچار بکسی که خریداری می‌کنید، ممکن است درون جعبه یک یا دو میله رابط داشته باشد که برای دسترسی راحت به پیچ و مهره‌هایی که در نقاط دور از دسترس هستند بسیار مناسب است. با قرار دادن سری متناسب با سایز پیچ یا مهره روی آچار می‌توانید با حرکت دادن آچار به سمت جلو و عقب دقیقاً مانند آچار جغجغه‌ای پیچ یا مهره را ببندید یا باز کنید.

کاربرد آچار بکس

از این آچار برای تعمیرات دوچرخه و اتومبیل استفاده می‌شود. ازآنجاکه اتومبیل‌ها به کشورهای مختلف صادر می‌شوند، آچارهای بکس بیشتر برحسب اندازه‌گیری متریک (برحسب میلی‌متر) به فروش می‌رسند اما در صورت لزوم آچارهایی برحسب واحد اندازه‌گیری SAE (برحسب اینچ) در بازار موجود است.

آچار ترک متر یا گشتاور سنج

برای بستن پیچ و مهره‌ تا اینجا به‌این‌ترتیب عمل می‌کردیم که مهره را تا حدی که احساس می‌کردیم سفت شده می‌چرخاندیم اما در بعضی موارد برای مثال پیچ‌ و مهره‌هایی که در اتومبیل به‌کار می‌رود باید پیچ‌ تا حد خاصی سفت شود. پس نیاز است بدانیم پیچ و مهره را تا چه حد سفت ببندیم زیرا محکم کردن بیش‌ازحد باعث ایجاد فشار بیشتر و درنتیجه آسیب‌ دیدن شود. نوعی آچار به نام آچار گشتاورسنج وجود دارد که با استفاده از آن می‌توانید به‌راحتی گشتاور متناسب با پیچ را به آن وارد کنید. برای مثال اگر قصد تعویض تایر اتومبیلی قدیمی را دارید باید مهره‌های چرخ را تا فشار خاصی که برحسب فوت/پوند محاسبه شده است، سفت کنید. دفترچه راهنمای خودرو شدت و میزان گشتاور را مشخص می‌کند. هنگام محکم کردن مهره یا پیچ صدای کلیک نشان‌دهنده آن است که شما به حد کافی پیچ یا مهره را سفت کرده‌اید و اگر بیش از این پیچ یا مهره را ببندید ممکن است به آن یا دستگاه آسیب بزنید. توجه داشته باشید که همیشه باید آچار گشتاور با مشخصات موردنیاز را خریداری کنید و استفاده از آچار گشتاور نامناسب نمی‌تواند فشار و گشتاور لازم را به‌صورت دقیق محاسبه و اعمال کند.

کاربرد آچار ترک متر

کارهای مکانیکی و سازه فلزی برخی ساختمان‌ها.

آچار حوضه

شرایطی را در نظر بگیرید که زیر سینک ظرف‌شویی در فضایی بسیار تنگ قرار گرفته‌اید و می‌خواهید شیر آب را از زیر سینک باز کنید یا ببندید که کار بسیار سختی است و هیچ‌کس دوست ندارد در چنین وضعیتی قرار بگیرد، اما گاهی چاره‌ای ندارید. در این مواقع آچار حوضه می‌تواند مانند یک میله رابط عمل کرده و با استفاده از آن می‌توانید مهره‌های زیر سینک را به آسانی باز و بسته کنید. طراحی متفاوت این آچار سبب می‌شود که یک سر آچار روی پیچ یا مهره‌ای که به آن دسترسی ندارید قرار گرفته و با چرخاندن بخش انتهایی آچار مهره به‌آسانی باز و بسته شود.

کاربرد آچار حوضه

تعویض شیر آب و باز و بسته کردن پیچ و مهره‌های آن در زیر سینک.

آچار تسمه ای

تمامی آچارها برای باز و بسته کردن پیچ و مهره‌های کوچک طراحی نشده‌اند؛ انواعی از آچارها هستند که برای مصارف عمومی‌ مانند باز کردن فیلتر روغن خودرو یا حتی درب بطری‌های بزرگ استفاده می‌شوند. آچار تسمه‌ای داری یک بند است که بیشتر از جنس لاستیک ساخته می‌شود و با قرارگیری این بند دور جسم موردنظر می‌توانید آن را باز یا شل کنید.

کاربرد آچار تسمه ای

باز کردن فیلترهای روغن و اتصالات لوله‌های بزرگ.