پیدایش جیگ و فیکسچر:
از زمان ظهور تدریجی کنترل عددی و تولید به کمک کامپیوتر تا رسیدن روش های مدرن تولید نظیر سیستم های تولید قابل انعطاف (FMS) و روش های کنترل آماری ( SPC) تولید و روش های تولید که در پاره ای موارد حقیقتا هنرمندانه هستند، تغییرات و پیشرفت های بسیاری کرده اند.
ایجاد این تحولات نیازمند به کارگیری روش ها و تجهیزاتی همچون جیگ و فیکسچر ها به منظور نگهداشتن و مهار کردن قطعه کار در ماشین آلات است که صرفه اقتصادی داشته و عملیات تولیدی ساده تر را تامین کند. با توجه به اینکه تولید کنندگان امروزی تمایل دارند برای کاهش هزینه ها و افزایش سود، سطح موجودی انبار های خود را کاهش دهند نیاز به استفاده از تجهیزات مطمئن و کار برای نگهداشتن قطعه کار برای رسیدن به تولید مداوم و هرچه بیشتر احساس می شود.
با توجه به اینکه در طی مراحل مختلف تولیدی قطعات مختلف بر روی ماشین آلات مختلفی قرار می گیرد، استفاده از یک نوع قید و بند برای نگهداشتن قطعات کافی نخواهد بود.
فیکسچر چیست؟
فیکسچر ها در وراقع، ابزارآلات مورد استفاده در تولیدی ها هستند که به منظور تعیین محل و محکم نگهداشتن یک یا چند قطعه کار استفاده می شوند تا عملیت لازم انجام شود.
لازم است که یک فیکسچر، به شکل محکمی به میز ماشین متصل شود. از آنجایی که فیکسچر ها بیشتر روی ماشین های فرزکاری مورد استفاده قرار می گیرند لازم است به گونه ای طراحی شوند که برای عملیات مختلف مناسب باشند. فیکسچر ها درطرح های مختلفی از ساده یا پیچیده برای کارهای مختلف و با در نظر گرفتن تعداد تولید، طراحی و ساخته می شوند.
وظایف جیگ و فیکسچرها:
موارد زیر مهم ترین وظایف این تجهیزات به حساب می آیند:
- هدایت ابزار (مرکز ابزار یا جیگ ماشین) در قید ها و تنظیم ابزار در بست ها (فیکسچر)
- محافظت و نگه داشتن قطعه در موقعیت مناسب
- محکم نگه داشتن قطعه در موقعیت مناسب
- موقعیت دهی سریع و دقیق یک قطعه
اجزاء فیکسچر:
قسمت های مهم یک فیکسچر که در مدل های مختلف آن، به شکل های مختلف وجود دارد عبارتند از:
- اجزاء جای دادن قطعه
- اجزاء نگه دارنده قطعه
- اجزاء تنظیم کننده قطعه
گفتنی است فرم و چگونگی این اجزاء در درجه اول تابع دو عامل شکل قطعه کار و نوع و روش تولید آن است؛ همچنین از این میان، اجزاء نگهدارنده قطعه کار که همان گیره ها و فک ها هستند، از لحاظ طراحی دارای اهمیت و پیچیدگی بیشتری هستند. فیکسچر ها در عملیات مختلف ساخت کاربرد دارند که عمده آن در انواع فرآیند های ماشین کاری می باشد.
کاربرد جیگ و فیکسچر ها:
- مونتاژ
- تراشکاری
- قلاویزکاری
- فرزکاری
- سوراخ تراشی (بورینگ)
- هونینگ
- لپینگ
- برش کاری (اره کاری)
- کله زنی
- پرسکاری
- سوراخ کاری
- صفحه تراشی
- کنترل های غیر ابعادی
- عملیات حرارتی
- آزمایش های مختلف
- خانکشی
- شکل دادن
- اندازه گیری
- جوشکاری
قوانین بسیار مهم در هنگام استفاده از جیگ و فیکسچر ها:
- همواره توجه نمایید که جایگزین کردن قطعه کار داخل قید و بست به راحتی انجام شده و قطعه کار در موقعیت صحیح قرار بگیرد.
- چهار چوب ممکن است از قطعات مختلفی ساخته شود که این قطعات از طریق جوشکاری یا توسط پیچ و مهره به یکدیگر متصل می شوند.
- همه گیره ها، پین های قرار و موقعیت دهنده ها در معرض دید قرار داشته باشند ودر دسترس ماشینکار جهت تمیز کردن یا موقعیت دهی یا محکم کردن باشند.
- همه اصول ایمنی جهت حفاظت ماشینکار رعایت گردد.
- در طراحی قید و بست، خروج براده در نظر گرفته شود تا براده ها به راحتی خارج شده ودر داخل قید و بست انبار نگردند زیرا وجود براده در وقت موقعیت دهی موٌثر است.
- در هنگام برداشتن و بستن قطعه کار، کلیه حرکات ماشینکار منظم و در حداقل زمان ممکن باشد.
- اسکلت و چهار چوب اصلی قید و بند باید به اندازه کافی محکم باشد تا در اثر نیرو های حاصل از ماشینکاری انحراف و پیچیدگی در آن ها ایجاد نشود و در هنگام براده برداری لرزش ایجاد نگردد.
- قید و بست توانایی موقعیت دهی قطعات در حد مجاز تولرانس را داشته باشند.
دسته بندی فیکسچرها:
فیکسچر ها در حالت عادی بر اساس دستگاهی که روی آن نصب می شوند دسته بندی می شوند. فیکسچر ها دارای طبقه بندی های فرعی نیز هستند. برای مثال در صورتی که یک فیکسچر روی یک دستگاه فرز نصب شود، فیکسچر فرزکاری نامیده می شود. اگر عملیاتی که روی این دستگاه فرز انجام می شود بغل تراشی طرفین باشد، این فیکسچر با نام فرزکاری بغل تراش دو طرفه نامیده خواهد شد. همین قاعده برای فیکسچر های تراشکاری نیز صادق است. به طور مثال اگر فیکسچری برای کره تراشی طراحی شده باشد فیکسچر تراشکاری کره نامیده می شود.
برای دریافت مشاوره بیشتر می توانید با ما در تهران ابزار در تماس باشید.