رفراکتومتر چیست؟

رفرکتومتر (refractometer) از دو کلمه (Refract (o به معنی شکستن و meter به معنی سنجش تشکیل شده است و به معنی شکست سنج است. رفرکتومتر نوعی دستگاه برای تشخیص خلوص و شناسایی مواد در آزمایشگاه می‌ باشد و به عملی که انجام می‌ دهد رفرکتومتری گفته می‌شود؛ رفرکتومتری در واقع ضریب شکست مایعات و گاز ها و جامدات می‌ باشد.

در مصارف پزشکی و آزمایشگاهی رفرکتومتر برای تشخیص میزان اوره، چربی خون، غلظت مایعات، قند خون و همچنین پروتئین خون مورد استفاده قرار می‌ گیرد. مهم ترین کاربرد آن تعیین غلظت Urine است. این دستگاه خارج از موراد پزشکی و آزمایشگاهی در موارد صنعتی نیز کاربرد دارد؛ مانند استفاده در حوضچه‌ های پرورش آبزیان و همچنین تهیه نمک طعام. در دامپزشکی، از انکسار سنج برای اندازه‌گیری کل پروتئین پلاسما در نمونه‌ی خون و ادرار استفاده می‌شود. در تشخیص‌ های دارویی و فارماکولوژی، از این دستگاه برای اندازه‌گیری چگالی ویژه‌ی ادرار انسان استفاده می‌شود.

نحوه نگهداری از دستگاه رفراکتومتر:

در صورت استفاده از رفرکتومتر لازم است تا به نکات زیر توجه نمایید:

• جهت نگهداری از این دستگاه لازم است برای جلوگیری از کپک زدن عدسی ها، آن را در محیطی خشک و دارای تهویه استفاده نمایید.
• در صورت استفاده از مواد و محلول های خوردنده برای جلوگیری از صدمه به بخش های مکانیکال و اپتیکی، لازم است تا بلافاصله دستگاه را پاک و تمیز نمایید.
• برای تمیز کردن بخش های نوری یا اپتیکالی دستگاه از پارچه های کتان و محلول اتر و یا گزیلول، استفاده نمایید. (لازم به ذکر است که هرگز این بخش را با دست لمس نکنید.)
• برای جلوگیری از به هم ریختن تنظیمات دستگاه، از تکان دادن رفراکتومتر خودداری نمایید. چرا که این دستگاه از تعداد زیادی آینه و منشور تشکیل شده است.

کاربرد رفراکتومتر:

همانطور که در بالا گفته شد از رفراکتومتر در تعیین میزان چربی و قند خون، میزان اوره و پروتئین خون، میزان قند موجود در عسل و میزان قند موجود در میوه ها و آب میوه ها استفاده می شود.

این دستگاه در موارد صنعتی، مانند استفاده در استخر های آبزی پروری و همچنین تهیه نمک خوراکی، خارج از اهداف پزشکی و آزمایشگاهی نیز مورد استفاده قرار می گیرد. در دامپزشکی، از refractometers برای اندازه گیری پروتئین کل پلاسما در یک نمونه خون و ادرار استفاده می شود.
در تشخیص های دارویی، از این دستگاه برای اندازه گیری تراکم خاص ادرار انسان استفاده می شود.

مراحل انجام کار با رفراکتومتر به چه صورت است؟

برای محاسبه میزان خالص بودن مواد، باید ۱ الی ۲ قطره از یک مایع که ماده مورد نظر در آن حل شده است، را روی صفحه شیشه‌ای دستگاه بریزید. در مرحله بعد، درپوش دستگاه را بسته و آن را در مقابل نور طبیعی یا مصنوعی قرار دهید؛ یعنی نور یک لامپ هم می‌ تواند به شما کمک کند؛ بنابراین استفاده از این دستگاه در هر ساعت از شبانه‎‌روز امکان‌ پذیر است.

در مرحله بعد عددی بر روی دستگاه ظاهر خواهد شد که شما با کمک جدول بریکس و یا جداول حرارتی، می‌ توانید عدد به دست آمده را تفسیر کنید.

اجزا تشکیل دهنده رفراکتومتر رومیزی:

سیستم نوری دستگاه رفراکتومتر رومیزی شامل عدسی چشمی و قسمت خوانش است که به شرح ذیل می‌باشد:

1. منشور متقارن
2. منشور بازتاب دهنده
3. آینه نوسانی (چرخانه ای)
4. گروه منشوری طیف ساز (انتشار دهنده)
5. عدسی شیئی
6. منشور چهار گوش (متوازی الاضلاع)
7. کراتیکول
8. عدسی چشمی
9. عدسی خوانش (قرائت)
10. آینه بازتاب دهنده نور
11. صفحه مدرج
12. کندانسور

انواع رفراکتومتر:

چـهـار نـوع رفراکتومتر دسـتـی آنـالـوگ، رفـرکـتـومـتـر رومـیزی، رفرکتومتر دستی دیجیتال و رفرکتومتر آنلاین انواع مختلف این دستگاه هستند.

بررسی دقیق دو نسل رفراکتومتر:

• نسل قدیم:

در این حالت چند قطره از نمونه بر روی صفحه دستگاه ریخته می شود، میزان نمونه باید به اندازه باشد و کم و زیاد نشود و سپس لامپ مقابل منشور قرار گیرد. زمانی که دستگاه شروع به کار کرد می توان نوردهی عدسی ها را کم و یا زیاد نمود. سپس نتایج به صورت آنالوگ ثبت می شود و باید به صورت دستی نوشته شود.

نسل جدید:

در اینجا نیز باید نمونه به اندازه ای باشد که منشور را کاملا بپوشاند و برای تنظیم کانون عدسی تا زمانی که علامت ضربدر واضح شود از پیچ های تنظیم استفاده می کنیم. سپس با فشردن دکمه READ نتیجه بر روی صفحه دستگاه نمایان می شود.در دستگاه های جدیدتر دما نیز ثبت می شود.

برای دریافت مشاوره بیشتر می توانید با ما در تهران ابزار در تماس باشید.