معمار (Architect) کسی است که نقشه می کشد، طراحی می کند و بر ساخت و ساز ساختمان نظارت دارد. حرفه معماری به معنای ارائه خدمات در ارتباط با طراحی و ساخت و ساز ساختمان و فضای داخل و اطراف آن است که به عنوان هدف اصلی انسان برای مالکیت یا استفاده از آن می باشد.

معمار

معمار کسی است که نقشه‌کشی، طراحی، و به‌طور کلی معماری ساختمانها را ایفا می‌کند. طراح اوست و نظارت مستقیم بر فعالیت دیگر مهندسان عمران – تأسیسات الکتریکی – تأسیسات مکانیکی دارد. در واقع معمار ناظر نهایی و هماهنگ‌کننده کلیه نقشه‌های یک بنا شامل نقشه‌های معماری و طراحی – نقشه‌های محاسبات سازه‌ای و نقشه‌های تأسیساتی است. متخصص این رشته فردی است چند بعدی و دور اندیش، با ذهنی خلاق و تفکری نظام مند و همراه با مهارت های حرفه ای مناسب. در این راستا متخصص این رشته مسائل مطرح در حوزه معماری را به درستی تحلیل و ارزیابی کرده، اطلاعات مورد نیاز را جمع آوری، پالایش و سازمان داده، آنها را در طراحی ساختمان ها و فضای دلنشین و زیبا بکار می بندد به طوریکه کیفیت زندگی افراد جامعه به صورت روز افزون بهبود یابد.

مهراز

در گذشته به جای کلمه معمار، از مهراز استفاده می‌کردند. معمار فردی است که تفکرات ناب و خلاقانه خود را بر اساس تعاریف مختلف با توجه به فرهنگ – سبک معماری منطقه – اقلیم – دید و منظر مناسب – کاربری فضا و فاکتورهای مهم دیگری اتود می‌زند.

معمار از نگاه دیگر

در واقع معمار همانند سایر هنرمندان، به قدرت تخیل برای تحقق بخشیدن به آثارش نیاز دارد. با این تفاوت که اثر او برای اینکه به عرصه ظهور برسد باید منطبق با روش های علمی و تکنولوژی باشد، تا مخاطبین تجربه ی حضور در فضایی امن را کسب کنند. معماری یک رشته ی میان رشته ای است بخشی از آن به هنر و بخش دیگر به علم ارتباط دارد و در واقع یک معمار باید همچون مهندس در زمینه‌های علمی و همچون هنرمند در زمینه های هنری خبره باشد ؛ یک معمار همچون سایر هنرمدان، باید تاریخ بداند (او باید گذشته خود و تجربه پیشنیان را بخواند و بداند در چه زمانه ای زندگی می کند)، باید فلسفه بداند (او باید فلسفه وجوی خود و حیات را بشناسد، تصمیم هایی با دلیل درست در پاسخ به مشکلات بگیرد و در فرآیند طراحی کارهایش یک ساختار مشخص را داشته باشد)، یک معمار باید دانش نقشه کشی و طراحی، هندسه و ریاضیات و استاتیک، اقلیم شناسی، گرافیک و عکاسی ، نرم افزار های طراحی و .. را بشناسد. معمار باید به ادبیات، روانشناسی و عناصر زیبایی شناختی ، جامعه شناسی و مردم شناسی، تکنولوژی و .. آشنا باشد.

تمام موارد گفته شده بعنوان دانش مورد نیاز یک معمار، ابزار هایی هستند که در حین انجام مراحل مختلف کار از آنها کمک می گیرد. در نتیجه اصلی ترین ویژگی یک معمار قدرت تجسم بالا، ذوق هنری، خلاقیت و تجربه ی خودش می‌باشد. به همین دلایل است که معماری یکی از هفت هنر اصلی می‌باشد و آثار معماران در زمره آثار هنری بررسی می‌شود.

رسالت معمار

معمارها رسالت سنگینی در جامعه دارند، معماری در بعد کلان تر به طراحی فضاهای شهری توجه می کند، امروزه باتوجه به گسترش فزاینده شهرها، مسائل و مشکلات اقتصادی موجب کاهش کیفیت آثار معماری و در نتیجه موجب کاهش روابط اجتماعی شهروندان شد. این موضوع باعث شد تا شهروندان بیشتر وقت خود را در خانه و محل کار صرف کنند. اگر امروزه ناچار به باز تعریف فضاهای شهری شده ایم، از آن رو است که صرفا تمایل به رشد شهرها برما عارض شده است و ارزش های شهری را فراموش کرده ایم.آثار معماران همچون یک موزه نمایانگر بخشی از تاریخ ، هویت و فرهنگ آن جامعه است. برای مثال خیابان ولیعصر (پهلوی سابق) در تهران بخشی از تاریخ گویای معاصر کشورمان ایران است. در طول محور این خیابان ساختمان ها و باغ هایی از دوره های قاجار، پهلوی اول و دوم و اکنون دیده می شود، که نمایانگر بخشی از هویت، تاریخ و خاطرات جمعی مردم می‌باشد.

معنای واژه معماری

مفهوم دقیق واژه معماری ریشه در واژه یونانی (archi-tecture) به معنای ساختن اختصاص دارد، ساختنی که هدایت شده و همراه با آرخه باشد. آرخه (arkhe) از فعل آرخین(arkhin) به معنای هدایت کردن و اداره کردن است.

معماری در عربی

واژه « معماری » در زبان عربی از ریشه ی « عمر » به معنای عمران و آبادی و آبادانی است و « معمار » به معنای بسیار آباد کننده است .

معماری در فارسی

در زبان فارسی برابرهایی گوناگونی برای آن آمده است مانند :‌ « والادگر » ، « راز » ، « رازیگر » ، « زاویل » ، « دزار » ، « بانی کار » و « مهراز » . مهراز ، واژه ای است مه از « مه » + « راز » درست شده و برابر مهتر و بزرگ بنایان است که از دو بخش « مه » ، یعنی بزرگ و « راز » یعنی سازنده درست شده است . این واژه برابر مهندس معمار به تعبیر امروزی است .

معماری در لاتین

در زبان لاتین نیز واژه [architect] از دو بخش archi به معنای سر ، سرپرست و رئیس و tecton به معنای سازنده درست شده که کاملا همتراز با واژه مهراز می‌باشد.

باید توجه داشت که امروزه واژه « معماری » در دو معنای وابسته بکار می رود :

دوم) معماری به عنوان دستاورد ساماندهی فضا یا اثر معماری که اسم ذات شمرده شده است و به ساختمان هایی اشاره دارد که پیش از ساخت آنها این فرآیند پیموده شده است. این برداشت بیشتر از سوی باستان شناسان و مورخین معماری بکار می رود.

برخی از معماران ثروتمند جهان

۱- زاها حدید (اولین معمار ثروتمند جهان) :

زاها حدید معمار عراقی-بریتانیایی( اولین معمار ثروتمند که به دلیل خمیدگی طرحهایش مشهور است ، اولین زن معماری است که در سال ۲۰۰۴ جایزه معماری پریتزکر را دریافت کرد. وی همچنین معتبرترین جایزه استرلینگ را در سال ۲۰۱۰ و ۲۰۱۱ دریافت کرد. ساختمان های حدید در منحنی های موج دار و هندسه غیرمعمولشان کاملاً زنانه هستند.

حدید در ۳۱ اکتبر ۱۹۵۰ متولد شد ، قبل از اینکه برای تحصیل در مدرسه معماری انجمن معماری به لندن برود ، ابتدا در رشته ریاضیات در دانشگاه آمریکایی بیروت تحصیل کرد. او نزد بزرگان معماری مانند رم کولهاس که او را “سیاره ای در مدار خودش” توصیف کرد ، تحصیل می کرد.

و تا زمان مرگش در سال ۲۰۱۶ زیر نظر معماران بزرگ تمرین می کرد. همچنین معماری وی در خاور دور مورد علاقه دانشجویان است از جمله آپارتمان های d’Leedon و ویلا های نسیم در سنگاپور.

در زمان مرگ زاها حدید ارزش خالص ثروت وی ۲۱۰ میلیون دلار تخمین زده شد.

۲- نورمن فاستر (دومین معمار ثروتمند جهان) :

نورمن فاستر- سر نورمن رابرت فاستر، دومین معمار ثروتمند ، در سال ۱۹۹۹ جایزه معماری پریتزکر را دریافت کرد و از سهم او در صنعت و نبوغ آثارش تجلیل کردند. جایزه پرتیزکر مانند جایزه نوبل معماری است. نورمن فاستر در دوره فعالیت درخشان خود ، بیش از ۴۷۰ جایزه در زمینه معماری و طراحی کسب کرده است. فاستر در سال ۱۹۳۵ متولد شد و در دانشکده معماری و شهرسازی دانشگاه منچستر تحصیل کرد. پس از فارغ التحصیلی در سال ۱۹۶۱ ، فاستر موفق به دریافت بورس تحصیلی هنری در مدرسه معماری ییل در ایالات متحده شد و مدرک کارشناسی ارشد را دریافت کرد.

سر نورمن فاستر ، برای اولین بار در سال ۱۹۶۳ فعالیت معماری خود را به نام تیم ۴ با شریک تجاری اش ریچارد راجرز آغاز کرد ، که با جدا شدن چهار معمار در سال ۱۹۶۷ منحل شد. بعد از آن فاستر شرکت خود را تاسیس کرد که بعدها فاستر و شرکا نام گرفت و امروزه شهرت جهانی دارد. کارهای اولیه Foster + Partners  شامل ساختمان هایی از جمله ساختمان ویلیس در ایپسویش بود که مدت ها قبل از اینکه پلان آزاد برای دفاتر معمول باشد ، دارای پلان باز بود. یکی از کارهای اخیر ، اپل پارک ، دفتر مرکزی شرکت اپل است که در سال ۲۰۱۷ به روی کارمندان افتتاح شد. نورمن فاستر در طول زندگی حرفه ای خود ، تقریباً ۲۰۰ میلیون دلار ثروت شخصی به دست آورده است.

۳- موشه سفدی (سومین معمار ثروتمند جهان) :

موشه سفدی سومین معمار ثروتمند جهان است که ، زیستگاه ۶۷، برجسته ترین بنای وی، در سال ۱۹۶۷ تکمیل شده است. به عنوان یک پروژه اولیه ، Habitat 67 یک جامعه نمونه و مجتمع مسکونی در مونترال کانادا است که واحدهای آن روی هم چیده شده و از بتن پیش ساخته، ساخته شده اند.

البته ، مکانهای دیدنی اخیر او Marina Bay Sands سنگاپور و Jewel در فرودگاه چانگی است. سفدی متولد ۱۴ ژوئیه سال ۱۹۳۸ ، در رشته معماری در دانشگاه مک گیل تحصیل کرد و زیستگاه ۶۷، پایان نامه کارشناسی ارشد وی بود ، که مشخص شد طرحی است که حرفه بین المللی او با آن آغاز می شود.

بناهایی که به سفدی اعتبار داده اند شامل گالری ملی کانادا ، ید وشم و محله آلرو مامیلا در اورشلیم است. او بناهای معروفی مانند موزه هنرهای Crystal Bridges در آرکانزاس ، مرکز هنرهای نمایشی کافمن در کانزاس سیتی را طراحی کرده است. گرچه هیچ اطلاعات رسمی ای در دسترس نیست ، اما تخمین زده می شود که ارزش خالص سرمایه شخصی صفدی ۱۵۰ میلیون دلار است.

۴- فرانک گری :

موزه گوگنهایم ۱۹۹۷ در بیلبائو  اسپانیا شاید بهترین نمونه از سبکی باشد که گری در بسیاری از آثار خود مانند تالار دیزنی در لس آنجلس و مرکز استراتژی MIT در کمبریج ماساچوست به کار برد.

از جمله ساختمانهای مسکونی قابل توجه که توسط گری طراحی شده است خانه او در سانتا مونیکا است که هنوز در آن زندگی می کند.

گری در ۲۸ فوریه سال ۱۹۲۹ به عنوان فرانک اوون گلدبرگ متولد شد و در دانشگاه کالیفرنیای جنوبی تحصیل کرد و زیر نظر Gehry Partners LLP تمرین کرد. گفته می شود سبک معماری فرانک گری مخالف طبقه بندی است. در بعضی مواقع ، ممکن است کارهای او ناتمام به نظر برسند ، و بنابراین ، گاهی اوقات تصور می شود که عنصری از ساختار شکنی دارند.

فرانک گری در حال حاضر مشهورترین معمار است که پس از موفقیت خارق العاده خود در موزه گوگنهایم در بیلبائو ، نه تنها یک اثر هنری معاصر و بهترین نمونه معماری تولید کرده است ، بلکه بیلبائو را به عنوان یک شهر از نظر اقتصادی و فرهنگی احیا کرده است.

فرانک گری تقریباً ۱۰۰ میلیون دلار ثروت شخصی جمع کرده است.

۵- سانتیاگو کالاتراوا :

سانتیاگو کالاتراوا معمار اسپانیایی به دلیل طراحی بناهایی که شبیه ارگانیسم زنده هستند مشهور است. موزه هنر میلواکی یا پل مارگارت هانت هیل دو نمونه شناخته شده از “موجودات زنده” یا قفسه های دنده دایناسورها هستند. پروژه های وی توجه جهانی را به خود جلب کرده و او را به یکی از برجسته ترین معماران فعال امروزی تبدیل کرده است ، اگرچه به طور گسترده ای تصدیق می شود که پل های وی بیانگر معماری وی است.

دفاتر او در نیویورک،  دوحه و زوریخ است. در سال ۱۹۸۱ پس از اتمام پایان نامه خود با عنوان «انعطاف پذیری سازه های سه بعدی» به او دکترا در بخش معماری اعطا شد. کالاتراوا متولد ۱۹۵۱ ، در والنسیا اسپانیا ، معمار ، مهندس سازه ، مجسمه ساز و نقاش است.

گفته می شود که کالاتراوا با چنین کارهای برجسته ای در بهترین شهرهای جهان ۳۵ میلیون دلار برای خودش ثروت شخصی به دست آورده است.

۶- فرانک لوید رایت :

فرانک لوید رایت یکی از نوآورترین معماران ، طراحان ، نویسندگان و مربیان آمریکایی بود که در جهان شناخته شده است. وی در ۷۰ سال تمرین معماری خود ، بیش از ۱۰۰۰ سازه طراحی کرده است. رایت پیرو فلسفه هماهنگی با بشریت و محیط آن بود که او را را معمار ارگانیک می نامند. یکی از محبوب ترین کارهای وی خانه آبشار در روستای جنوب غربی پنسیلوانیا است.

این خانه از بالکن های مستطیلی شکل ، ساخته شده از یک آبشار طبیعی ، برای خانواده کافمنس ساخته شده است. این معمار توانا ساختمان های مسکونی و تجاری متعددی را طراحی کرده است که همگی فلسفه معماری ارگانیک رایت را به نمایش می گذارند. از بین کارهای تجاری وی ، هتل امپریال در توکیو یکی از مشهورترین کارهای وی در خارج از ایالات متحده است.

رایت متولد ۸ ژوئن ۱۸۶۷ ، مهندسی عمران را در دانشگاه ویسکانسین تحصیل کرد و سپس در یک شرکت معماری معروف نزد جوزف لیمن سیلزبی و لوئیس سالیوان در شیکاگو شاگردی کرد. از جمله بناهای طراحی شده توسط رایت ، یکی از مشهورترین بناها در سراسر جهان موزه سلیمان آر. گوگنهایم در نیویورک است که شاهدی بر نام تجاری معماری رایت است. در زمان مرگ وی در سال ۱۹۵۹ ، املاک فرانک لوید رایت تقریباً ۳ میلیون دلار ارزش داشت که معادل ۳۰ میلیون دلار امروز است.

۷- رنزو پیانو :

رنزو پیانو معمار ایتالیایی ، یکی از دیدنی ترین ساختمانهای لندن  به نام پشت Shard را ساخته است. در فرانسه ، از رنزو پیانو برای کار خود در مرکز پمپیدو پدر جنوا – ایتالیا ، زیست کره در بندر قدیمی  در ژاپن ، فرودگاه بین المللی کانزای در اوزاکا و در لس آنجلس ، موزه هنر شهر لس آنجلس قدردانی شده است. همچنین در توکیو ، ، فروشگاه مارک لوکس فرانسوی هرمس را طراحی کرده است. نمای ساختمان متشکل از حدود ۱۳۰۰۰ قطعه شیشه است که هنگام روشن شدن شب به “فانوس جادویی” شباهت دارد.

به رنزو پیانو در سال ۱۹۹۸ جایزه معماری پریتزکر اهدا شد. وی زیر نظر معماران RPBW فعالیت می کرد. رنزو پیانو در ۱۴ سپتامبر سال ۱۹۳۷ متولد شد. وی در دانشگاه پلی تکنیک میلان در رشته معماری تحصیل کرد و پس از فارغ التحصیلی به مدت ۳ سال در دانشگاه تدریس کرد. وی پس از دوره تدریس ، برای معمار مدرنیست لوئیس کان در فیلادلفیا و مهندس لهستانی زیگموند استانلیسلا ماکوسکی در لندن کار کرد. دارایی خالص رنزو پیانو حدود ۳۰ میلیون دلار است.

رشته های تخصصی معماری

معماری منظر

معماری منظر رشته ای است که از لحاظ آموزش آکادمیک در کشور ما عمر کوتاهی دارد و هنوز جایگاه واقعی خود را در فرهنگ عمومی و جامعه حرفه ای به دست نیاورده است. علت این امر را می توان در عدم ارائه تعریفی جامع از آن برای عموم ،مشخص نبودن حوزه فعالیت آن و تداخل رشته های وابسته جستجو کرد .

این تخصص یک تخصص بین رشته ای است که ریاضیات ، علوم مهندسی ، هنر ، تکنولوژی علوم اجتماعی ، سیاست و فلسفه را شامل می شود .

فعالیت معمار منظر می تواند از طراحی یک پارک ملی تا طراحی زیر ساختهای شهری و مدیریت زمینهای بکر و احیا؛ اراضی مخدوش شده مثل معادن یا محوطه های دفن زباله را در بر می گیرد . معمار منظر بر روی انواع ساختارها و فضاهای بیرونی اعم از کوچک و بزرگ ، روستایی و شهری با مصالح نرم و سخت و مسائل هیدرولوژیکی و اکولوژیکی متفاوت فعالیت می کند.

مدیریت پروژه و ساخت

وظایف اصلی یک مدیر پروژه را می توان ایجاد هماهنگی لازم در اجرای فعالیتها برای کاربرد مناسب منابع و امکانات، به منظور رسیدن به هدف نهایی پروژه دانست. در ایجاد این هماهنگی، الزاماً محدودیت های زمانی، بودجه، نیروی انسانی، تجهیزات مواد و سایر منابع و امکانات، همچنین محدودیت های مربوط به کیفیت کارهای قابل اجرا و روشهای اجرای قوانین و مقررات حاکم بر محیط و بسیاری از محدودیت های دیگر که به نوعی با فازهیی مختلف پروژه ارتباط خواهد داشت مورد نظر قرار می گیرند. برای انجام وظایف، مدیر احتیاج به برنامه ریزی ،سازماندهی، رهبری و کنترل خواهد داشت.

شرکت تهران ابزار پشتیبانی و تامین تجهیزات و تاسیسات مورد نیاز پروژه های صنعتی و عمرانی را به عهده دارد . این شرکت علاوه بر دپارتمانهای تخصصی در رشته های صنعتی و عمرانی ، اولین فروشگاه بزرگ اینترنتی تجهیزات صنعتی و ابزارآلات را در ایران راه اندازی نموده است . همچنین یک مجله اینترنتی و آنلاین با عنوان مجله اطلاعات صنعتی که در آن سعی شده است اطلاعات مفیدی در خصوص انواع صنایع گردآوری نماید .

طراحی شهری

به طور خلاصه این گرایش نحوه طراحی فضاهای شهری و نحوه قرار گرفتن ساختمان ها در یک مجموعه و روابط حاکم بر شکل گیری ساختمان های شهری را مورد بررسی قرار می دهد.

برنامه ریزی شهری

فعالیت های گرایش برنامه ریزی شهری عموماً در خصوص تهیه طرحهای جامع و یا تفصیلی شهرها و تهیه طرح های توسعه شهر ها در راستای اهداف اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی هر شهر و یا منطقه می‌باشد. زمینه های کاری این گرایش مشابه گرایش طراحی شهری است.

تکنولوژی معماری

این رشته ضمن توجه به مباحث عمومی رشته به طور مشخص بر طراحی فنی ساختمان و روش های بهینه ساخت آثار معماری و استفاده از تکنولوژی های مناسب در طراحی، ساخت و بهره برداری از بنا تاکید می ورزد. فارغ التحصیلان این رشته به عنوان یک مهندس حرفه ای زمینه های کاری مناسبی در بخشهای خصوصی و یا دولتی به عنوان طراح یا ناظر پروژه و یا مدیر پروژه خواهند داشت.

شاهکارهای معماری سنتی مانه تنها الگوهای تمام عیاری را در مورد هماهنگی ساختمان با طبیعت استفاده از انرژی های تجدید پذیر و عوامل مناسب سازگاری با چرخه های اکولوژیک و حذف پسماند عرضه کرده است در این رشته از یک طرف سعی در حد اکثر استفاده از امکانات محیط طبیعی و استفاده بهینه از فن آوری های معاصر و جدید دارد، از طرف دیگر به مصرف بهینه منابع، حذف پسماند و کنترل آلودگی های محیطی تاکید می ورزد. این گرایش یکی از جدیدترن گرایش ها در سطح ملی و بین المللی است.

مرمت ابنیه سنتی

مطالعه، حفاظت، مرمت و احیای بناها، مجموعه ها، محوطه ها و بافت های تاریخی عرصه های مسکونی کشور، امری ضروری است . معماران و مهندسین این امر بسیار فنی، فرهنگی و هنری را به عهده دارند باید علاوه بر اشراف و تسلط لازم بر ابعاد تخصصی و مفاهیم امروزی حرفه ی خود، نظری هوشیارانه و عالمانه به گذشته داشته باشد.

فارغ التحصیلان مرمت و احیای بناهای تاریخی در واقع مهندسین معماری امروزین هستند که فرا گرفته اند چگونه “امروز” را با بهره گیری از تجربیات “گذشته ” برای “آینده ” بسازند. افرادی که می توانند پلی بین معماری گذشته و آینده ایجاد کنند. این دسته از متخصصان تاریخ را خوب می شناسند و می توانند آثار تاریخی را تجزیه و تحلیل کرده و بخوانند و مفاهیم و ارزش ها آن را استخراج و هوشیارانه به کار گیرند و با بیانی امروزی به جامعه معرفی نمایند .

مطالعات معماری ایران

در وضعیت امروز معماری ایران، توجه به پیشینه فاخر فرهنگ، تمدن، معماری و هنرهای وابسته به آن در ایران و نیز نقد و تحلیل معماری سده اخیر ایران می‌تواند زمینه‌ای را برای ارتقاء دانش و کیفیت معماری امروز و هویت بخشی به آن فراهم سازد.

معماری اسلامی

معماری اسلامی شامل سبک‌های معماری ساختمان‌های مرتبط با اسلام است، که شامل تمام سبک‌های مذهبی و غیرمذهبی معماری از زمان صدر اسلام تا به امروز می‌شود. معماری اسلامی اولیه تحت تأثیر معماری رومی، بیزانسی، ایرانی، بین‌النهرینی و تمام سرزمین‌های دیگری بود که مسلمانان در قرن هفتم و هشتم فتح کردند. با گسترش اسلام به جنوب شرقی آسیا، معماری اسلامی نیز در این نقاط تحت تأثیر معماری چینی و هندی قرار گرفت.

عناصر معماری اسلامی

معماری اسلامی بعدها با استفاده از خوشنویسی اسلامی و طرح‌های هندسی خاص، ویژگی‌های منحصربفردی در اشکال ساختمان‌ها و تزئینات ایجاد کرد. همچنین عناصر معماری جدیدی مانند مناره‌های استوانه ای، قوس‌های برجسته، مقرنس، اسلیمی و طاق‌های چندقوسی (Multifoil) از ابداعات معماری اسلامی است.

در ایران معماران نام آشنای قدیمی و همچنین معماران معاصر و جوان برجسته ای وجود دارد که در اینخصوص در مقالات دیگری به آن پرداخته خواهد شد .