مولتی ‌متر چیست؟

در میان تجهیزان اندازه گیری، مولتی متر یا آوومتر به دستگاهی اطلاق می شود که به منظور اندازه گیری برخی از کمیت های الکتریکی مثل ولتاژ، جریان، مقاومت الکتریکی، ظرفیت خازنی و … به کار رفته و از آن برای ارزیابی سلامت یا مشخصات قطعات الکتریکی یا الکترونیکی استفاده می گردد. 

علت اینکه به این دستگاه آوومتر هم گفته می شود این است که توانایی اندازه گیری سه کمیت Volt ،Amper و Ohm را دارا می باشد. از این ابزار بسیار مهم در کارگاه ها، تعمیرگاه ها و یا آزمایشگاه های برق توسط مهندسین و تعمیرکاران استفاده می گردد.

انواع مولتی متر:

• مولتی متر دیجیتال:

مولتی متر های دیجیتال، جدید ترین و پیشرفته ترین انواع این محصول هستند که به منظور اندازه گیری کمیت‌ های الکتریسیته مثل اختلاف پتانسیل یا ولتاژ، مقاومت و جریان به کار گرفته شده و مقادیر اندازه گیری شده را به شکل ارقام روی نمایشگر نشان می‌دهد. 

• مولتی متر آنالوگ:

مولتی متر آنالوگ متشکل از یک صفحه با تعدادی خطوط مدرج، یک عقربه که می تواند روی خطوط مدرج حرکت کند، یک سلکتور، تعدادی ترمینال، یک پتانسیومتر تنظیم صفر و دو سیم رابط می باشد.

•  مولتی متر رومیزی:

انواع رو میزی در واقع در دسته مولتی متر های دیجیتال قرار می گیرند و به علت دقت بسیار بالای خود در آزمایشگاه ها مورد استفاده قرار می گیرند.

• مولتی متر انبری:

انواع انبری نیز در دسته مولتی متر های دیجیتال جای می گیرند که به غیر از موارد گفته شده یک سری چنگک مانند دارند که از طریق آن می توان جریان گذرنده از یک المان را بدون احتیاج به سری کردن مولتی متر با المان مورد نظر در مدار اندازه گرفت.

اجزای مختلف مولتی متر:

• نمایشگر:

همانطور که گفته شد، مقدار داده اندازه گیری شده در این قسمت مشخص می شود.

• دستگیره انتخاب یا سلکتور:

از طریق چرخاندن این قسمت، امکان انتخاب پارامتر دلخواه (ولتاژ، جریان و مقاومت) فراهم می گردد. کمیت های الکتریکی اندازه گیری در مولتی متر برای اختلاف پتانسیل با V، برای شدت جریان A، برای مقاومت Ω، برای جریان متناوب AC و برای جریان مستقیم با DC مشخص شده است.

• پورت (Port):

 به قسمتی که پراب ها به آن متصل هستند پورت یا ترمینال های ورودی گفته می شود.

• پراب (Prob): 

همه مولتیمتر ها متشکل از دو پراب هستند که معمولا یکی قرمز رنگ و دیگر مشکی رنگ می باشد و هیچ تفاوتی بین این دو رنگ وجود ندارد.

شیوه استفاده از مولتی متر:

انواع دیجیتال و آنالوگ در بسیاری از کارکرد ها عملکرد یکسانی دارند. این دستگاه ها متشکل از دو کابل قرمز و سیاه و سه درگاه برای اتصال کابل می باشند. کابل سیاه به درگاه مشترک  وصل می شود. بسته به عملکرد مدنظر، کابل قرمز به یکی از دو درگاه دیگر وصل می شود. بعد از اتصال سیم های مولتی متر به پورت ها زمان تنظیم دستگیره گرد موجود در وسط دستگاه از طریق چرخاندن بر روی رنج مورد نظر برای اندازه گیری فرا می رسد. مثلا زمانی که دستگیره روی “۲۰V DC” قرار دارد، تستر ولتاژ DC (جریان مستقیم) را تا ۲۰ ولت تشخیص می دهد. برای اندازه گیری ولتاژ های کوچکتر، می توانید دستگیره را روی محدوده ۲V یا ۲۰۰mV تنظیم کنید.

همچنین به منظور به دست آوردن اعداد لازم است که انتهای فلزی لبه دار هر یک از دو سیم را وارد مدار کرد. کار با مدار های مختلف و تجهیزات با استفاده از مولتی متر ایمن است، البته در صورتی که ولتاژ یا جریان از حداکثر مجاز تستر بیشتر نشود. همواره به این نکته توجه نمایید که که هنگام آزمایش لبه های فلزی لخت تستر را لمس نکنید، زیرا ممکن است شوک الکتریکی دریافت کنید.

دقت اندازه گیری مولتی متر:

کلیه دستگاه های اندازه گیری دارای حد مجازی از خطا هستند که در مقایسه با مقدار استاندارد، آن را به صورت درصد بیان می کنند. برای مولتی متر ها دقت دستگاه آنالوگ ۳% و دیجیتال  ۰٫۵%  است که البته در مدل های پیشرفته این مقدار کمتر می باشد. برخی از انواع مولتی مترها از نظر خطا با دقت ۰٫۰۱% و حتی در میلیون نیز وجود دارند که برای کاربرد های خاص آزمایشگاهی طراحی و تولید می شوند. شایان ذکر است که کالیبره کردن دوره ای، پایداری دقت دستگاه را برای مدت بیشتری حفظ می کند.

هنگام کار با مولتی متر توجه به نکات زیر ضروری است: 

• اگر پیچ تنظیم صفر دستگاه (عقربه ای) دستکاری شود، ممکن است فنر آن قطع شده و دستگاه خراب شود زیرا این بخش از دستگاه بسیار حساس است.
• اگر در زمان اندازه گیری مقاومت، جریان برق را قطع نکنیم، ممکن است به دستگاه آسیب وارد گردد.
• بهتر است تا جایی که ممکن است کلید سلکتور را در جهت حرکت عقربه ‌های ساعت بچرخانید، به غیر از آن چرخاندن سریع کلید سلکتور برای دستگاه ممکن است آسیب رسان باشد.
• به منظور اندازه گیری اختلاف پتانسیل لازم است که دستگاه را به صورت موازی بین دو نقطه از مدار قرار دهید.
• در صورتی که جریان در حد آمپر باشد (ماکزیمم ۱۰A) باید حتما پراب به سوکت ۱۰A متصل شود در غیر این صورت ممکن است باعث سوختن فیوز مولتیمتر شود، البته این فیوز به راحتی قابل تعویض است.
• کلید دو حالته در بعضی اهم متر ها (+ -) برای این است که اگر در موقع ولتاژگیری عقربه در جهت مخالف حرکت کند به جای تعویض فیش ها کلید را در حالت دیگر قرار داده ولتاژ را بخوانیم.
• برای اندازه گیری جریان AC، سلکتور مولتی متر را بروی گزینه ای کنار علامت آمپر، “مد~ ” دارد بگذارید.
• در صورت منفی نشان دادن جریان یا ولتاژ، باید بدانید که پراب ها را برعکس در مدار گذاشته اید.
• در مدل های اتو رنج و مولتی متر های جدید، سلکتور آمپر AC و DC یکی می باشد و با یک نماد خاص مشخص می شود.

نکته:

سعی کنید همیشه در اندازه گیری ها مقاومت، جریان و ولتاژی که مقدارش را نمی دانید از بزرگترین رنج مربوطه شروع به اندازه گیری کنید (مولتی متر عقربه ای). این عمل علاوه بر اینکه باعث اندازه گیری دقیق تر می شود در بحث حفاظت دستگاه اهمیت ویژه ای دارد. به عنوان مثال اگر در اندازه گیری جریان، جریانی که اندازه گیری می کنید از رنج انتخابی بیشتر باشد آمپر متر از کار می افتد.

برای دریافت مشاوره بیشتر با ما در تهران ابزار در تماس باشید.