مته چیست؟
مته وسیله‌ای است که از آن برای سوراخ کردن مواد و وسایل مختلف استفاده می‌شود. معمولاً انواع مته‌را با وسیله‌ای به نام دریل به کار می‌برند. مته درون دریل قرار گرفته، دریل با سرعت زیاد می‌چرخد و این امر باعث سوراخ شدن وسیله‌ی مورد نظر می‌شود.
مته‌ها معمولاً سوراخ‌هایی به شکل دایره و درنهایت به شکل استوانه‌ایجاد می‌کنند؛ اما انواع خاصی از مته‌ها هم هستند که می‌توانند سوراخ‌هایی به شکل‌های متفاوتی ایجاد کنند.
انواع مته از نظر جنس
مته‌ها را از جنس‌های مختلفی می‌سازند که یکی از مواد پرکاربرد در تهیه مته، فولاد است. مته‌هایی که از فولاد ساخته می‌شوند در چند دسته طبقه‌بندی می‌شوند که در ادامه به معرفی هریک به‌طور جداگانه می‌پردازیم.
- مته‌های فولادی کم کربن: این مته‌ها فاقد لبه‌ی نگه‌دارنده بوده و به همین دلیل نیازی به تیز کردن ندارند. از این مته نباید روی چوب سخت مانند چوب بلوط، افرا، نارون، راش، صنوبر و … استفاده شود؛ زیرا عمر مته را کاهش می‌دهد.
- مته‌های فولادی با کربن زیاد: این مته‌ها از فولاد با درصد کربن بالا ساخته می‌شود. از این مته‌ها برای سوراخ کاری انواع چوب و فلزات استفاده می‌شود.
- مته‌های فولادی با سرعت بالا: این مته از نوعی فولاد ساخته شده است که دارای مقاومت بالایی در برابر تغییرات دما است. از این مته برای سوراخ کاری انواع فلزات، چوب‌های سخت و سایر مواد سخت استفاده می‌شود.
- مته‌های فولاد آلیاژی کبالت: این مته‌ها از جنس فولاد ساخته شده که دارای مقدار زیادی کبالت است. این مته در برابر گرما و دما به‌شدت مقاوم است به همین خاطر می‌توان از آن برای سوراخ کاری مواد محکم از قبیل فولاد استفاده کرد.
اجزای مختلف مته
- دنباله مته: این بخش، قسمت انتهایی مته است که به سه نظام دریل متصل می‌شود. دنباله مته دو نوع استوانه‌ای و مخروطی دارد.
- بدنه مته: قسمتی از مته که در دو طرف آن دو شیار دارد را بدنه مته می‌گویند.
- شیار مته: این شیارها براده‌های چوب که حاصل برش هستند را به بیرون پرتاب می‌کنند.
- جان مته: به فاصله‌ای که بین دو شیار موجود روی مته قرار دارد جان مته می‌گویند.
- لبه‌های اصلی مته: هر مته‌ای دارای دو لبه‌ی اصلی است که به‌صورت شیب‌دار در نوک مته قرار دارد و همانند گوه عمل می‌کند.
- لبه‌ی عرضی مته: از برخورد دو سطح منحنی شیب‌داری که در سر مته قرار دارد خطی روی جان مته ایجاد می‌شود که به آن لبه‌ی عرضی مته گفته می‌شود.
انواع مته چوب
این مته به دلیل نوک تیز بودن برای سوراخ کردن چوب و ام دی اف بسیار مناسب است. مته چوب انواع مختلفی دارد که از نمونه‌های آن می‌توان به مته لبه ساب، برگی، جا لولا زن، ابزار زدن (پله‌ای)، مرکز گرا، نمونه بردار، گرد بر و مته قابل تنظیم چوب اشاره کرد. در ادامه به اختصار به معرفی برخی از پرکاربردترین انواع آن‌ها می‌پردازیم.
مته برگی
این مته از یک میله‌ی شیاردار تشکیل شده که سر آن به شکل برگ یا گودی قاشق است به همین دلیل به آن مته قاشقی هم گفته می‌شود. در قسمت نوک آن پیکانی تیز داشته که درون چوب فرو می‌رود و آن را به نوعی تثبیت می‌کند. از مته برگی بیشتر متخصصین برق و لوله کش‌ها برای ایجاد سوراخ هایی روی دیوار برای سیم کشی و لوله کشی استفاده می‌کنند.
مته گازور زن
از مته گازور بیشتر در صنعت کمد و کابینت‌سازی و برش لازم برای لولای مخفی استفاده می‌شود. برای استفاده از این مته بهتر است از دریل پرسی استفاده کنید؛ زیرا برای ایجاد این سوراخ عمیق در چوب نیاز به فشار زیادی است که این کار با دریل دستی امکان‌پذیر نیست.
مته مرکز گرا
این مته دارای کاربرد فراوانی در صنعت است و انواع متعددی دارد. در ساختار این مته شیاری با نوک تیز دارد. شیار نوک این مته بخش داخلی و درونی چوب را به سمت خود می‌کشاند؛ هم‌چنین برای هدایت براده‌های چوب به بخش خارجی احتیاجی به واردکردن نیرو نیست زیرا نیروی دورانی مته براده و خاک اره را به بیرون هدایت می‌کند.
مته نمونه برداری از درخت
از این مته برای تعیین سن درخت استفاده می‌شود به‌گونه‌ای که کمترین آسیب به درخت وارد شود. روش کار با این مته به این صورت است که مته را درون قسمتی از درخت قطر بیشتری دارد وارد کرده تا بتوانیم از آن نمونه برداری کنیم سپس تعداد حلقه‌های سالیانه‌ی نمونه را مورد بررسی قرار داده تا سن درخت را محاسبه کنیم.
مته گردبر
این مته برای ایجاد برش دایره‌ای یا سوراخ بزرگ روی مواد مختلف به‌کار می‌رود. این مته دندانه‌هایی بسیار تیز داشته که سطح بیرونی را تراش می‌دهد و در نتیجه ضایعات کمتری ایجاد می‌کند. کار با مته گردبر نیاز به مهارت بسیار بالایی دارد زیرا سرعت مته‌های گردبر کم بوده و ممکن است پشت قطعه کار برآمده شده یا چوب ترک بردارد.
درباره اطلاعات فنی میتوانید کاتالوگهای فنی و تکمیلی را در مرکز کاتالوگ های صنعتی ایران مراجعه بفرمایید