دستگاه اتوکلاو چیست؟

اتوکلاو یا دستگاه استریل کننده بخار که از تجهیزات پزشکی آزمایشگاهی و بیمارستانی می باشد، یکی از مهمترین دستگاه های مورد استفاده در مراکز درمانی از جمله آزمایشگاه ها، دندانپزشکی، بیمارستان، کلینیک ها و غیره می باشد. از این دستگاه در صنعت، آزمایشگاه های تحقیقاتی، میکروبیولوژی و استریل ابزار و تجهیزات مورد استفاده در دامپزشکی، خالکوبی، پرسینگ و غیره که بهداشت تجهیزات اهمیت ویژه ای دارد، نیز به صورت گسترده استفاده می شود. اتوکلاو ها به وسیله حرارت بخار آب تحت فشار، تجهیزات را استریل یا سترون می کنند. منظور از سترون کردن، حذف کردن همه میکروب ها به وسیله حرارت بخار آب تحت فشار یا سایر روش های استریلیزاسیون می باشد. 

اتوکلاو ها محفظه ای بسته هستند و در انواع مدل های رو میزی و ایستاده و با طول های متفاوتی می باشند، دوام و کیفیت بسیار خوبی دارند و اغلب در دمای بالاتر از ۱۰۰ درجه سانتی گراد به کار گرفته می شوند و در همین زمان آب به بخار تبدیل می شود. از آنجایی که اتوکلاو ها در دمای بالا کار می کنند، برای استریل وسایل پلاستیکی حساس، گزینه مناسبی نیستند.

اتوکلاو چگونه کار می کند؟

اتوکلاو با استفاده از بخار تحت فشار برای تخریب زباله های عفونی استفاده می کند. اتوکلاو آزمایشگاهی به طور معمول در دمای ۲۵۰ درجه فارنهایت (۱۲۱ درجه سانتیگراد)، فشار ۱۵ پوند در هر اینچ مربع (psi) و حداقل زمان چرخه ۶۰ دقیقه عمل می کند. اثربخشی یک اتوکلاو بستگی به زمان، دما و تماس مستقیم بخار با عوامل عفونی دارد. بنابراین، توصیه می کنیم که کیسه ها برای نفوذ بخار بهتر در طی اتوکلاو باز شوند. سایر عواملی که بر راندمان درمان اثر می گذارند عبارتند از: سرنوشت ضایعات، وضعیت فیزیکی، اندازه و محتوای آلی.

نگهداری روزانه اتوکلاو:

پیش از آغاز فرآیند های استریلیزاسیون، موارد ذیل باید تایید شوند. رعایت این نکات در انواع اتوکلاوهای آزمایشگاهی لازم است:

1. به منظور ثبت مراحل چرخه استریلیزاسیون، یک برگه جدید روی دستگاه ثبت قرار دهید.
2. مطمئن شوید که قلم ثبت چرخه یا چاپگر اتوکلاو، جوهر و کاغذ دارد.
3. مطمئن شوید که دریچه های آب سرد، هوای فشرده و بخار باز است.
4. سوئیچی که سبب گرم شدن محافظ بیرونی اتوکلاو می شود، را فعال کنید. پس از فعال کردن این کنترل، بخار می تواند به محافظ بیرونی اتاقک استریلیزاسیون وارد شود. وقتی بخار به اتاقک استریلیزاسیون وارد شد، فرآیند گرم شدن آغاز می شود. برای جلوگیری از اتلاف گرما، درب اتوکلاو را تا زمان بارگذاری به منظور استریلیزاسیون بسته نگه دارید.
5. در بررسی انواع اتوکلاو ها باید مطمئن شوید که فشار از لوله تامین بخار حداقل ۵/۲ بار است.
6. شرایط فشارسنج ها و دماسنج ها را آزمایش کنید.
7. مطمئن شوید که از هیچ یک از سیستم های اتوکلاو بخار نشت نمی کند.
8. قسمت جلوی اتوکلاو، کنترل ها، اندیکاتورها و دستگیره ها را با پارچه مرطوب تمیز کنید.

اجزای اصلی اتوکلاو ها:

• چمبر:

محلی است که وسایل را در داخل آن قرار می­ دهند و عمل استریل سازی در آن صورت می ­گیرد.

• شیر برقی:

بسته به نوع اتوکلاو تعداد آن‌ ها متفاوت است و عمل باز و بسته کردن مجاری و منافذ مختلف دستگاه را در طول مراحل مختلف یک سیکل بر عهده دارند.

• مولد بخار:

در برخی از انواع اتوکلاو ها مولد بخار وجود دارد که آب را به بخار تبدیل کرده و به چمبر تزریق می­ کند.

• المنت:

در برخی از اتوکلاو ها، المنت دور چمبر پیچیده و با ایجاد حرارت باعث تبدیل آب به بخار می­ شود.

• مخزن آب:

این مخرن جهت ذخیره آب لازم برای استریل کردن مواد داخل دستگاه اتوکلاو است.

• کندانسور:

به صورت یک میله فلزی و مارپیچ است که بخارات با عبور از آن به مایع تبدیل می‌شوند و به داخل مخزن آب مصرفی می ­ریزند.

• سنسور دما:

یک ابزار مکانیکی است که میزان فشار بخار را در محفظه استریلیزاسیون و در محفظه بیرونی نشان می ­دهد و مقادیر را جهت کنترل به برد دستگاه ارسال می ­کند.

• برد الکتریکی:

کلیه عملیات پردازش و کنترل دستگاه و صدور فرمان‌ ها به شیر های برقی در این قسمت انجام می­ شود.

• پمپ آب:

آب مقطر را از مخزن به چمبر یا مولد بخار پمپ می ­کند.

• شیر اطمینان:

برای ایمنی بیشتر سیستم، شیر اطمینان در آن تعبیه شده تا در صورتی که فشار از حد آستانه بالاتر رود، وارد عمل شده و باعث تخلیه بخار ها شود.

• ترموستات ایمنی: 

برای ایمنی الکتریکی بیشتر سیستم از ترموستات جهت قطع برق کلی سیستم استفاده می ­شود.

• پمپ وکیوم:

در برخی از انواع اتوکلاوها وجود پمپ وکیوم وجود دارد و عمل وکیوم و مکش را انجام داده و باعث ایجاد فشار منفی در چمبر خواهد شد.

• نگهدارنده سینی:

در داخل چمبر  سینی قرار داده می­ شوند و ابزار استریل را روی آن می­ چینند.

• فن:

در برخی دستگاه ­ها جهت خنک کردن سیستم داخلی از فن استفاده می­ شود.

• درب اتوکلاو:  

درب دستگاه محفظه استریلیزاسیون را از محیط خارجی جدا می­ کند و مجهز به ابزاری است که در زمان بالا رفتن فشار داخل محفظه از باز شدن درب دستگاه جلوگیری کند.

برای دریافت مشاوره بیشتر می توانید با ما در تهران ابزار در تماس باشید.