ایمنی در جوشکاری
یکی از بهترین و قدیمی ترین روش های مورد استفاده در صنعت، جوشکاری است. این عمل به منظور اتصال دو قطعه به هم، به کار برده می شود. این فرآیند، متناسب با نوع مواد مورد استفاده و یا محل انجام آن، راهکار های مختلفی را پیش روی مهندسان و تکنسین هایی که به نوعی با جوشکاری سرو کار دارند، قرار می دهد. به بیان دیگر، جوشکاری را می توان فرآیندی دانست که در آن دو قطعه فلزی و حتی غیر فلزی به وسیله گرم کردن محل اتصال و یا ذوب کردن مواد به یکدیگر، متصل می شوند. گرم و ذوب کردن مواد، از روش های مختلفی قابل انجام است؛ از این رو، جوشکاری نیز دارای انواع و روش های مختلفی می باشد که عبارت اند از:
- جوشکاری در حالت جامد
- جوشکاری مقاومتی
- جوشکاری با گاز اکسیژن و …
جوشکاری، در کنار تمام کاربرد های زیاد و مزایایی که دارد، دارای مخاطراتی نیز می باشد که به سبب برخی عوامل، ممکن است جوشکار صدمه ببیند. به همین علت، ایمنی در جوشکاری مهم ترین و اصلی ترین مسئله ای است که باید رعایت شود. عواملی که به جوشکاران ممکن است آسیب برسانند، شامل موارد زیر می باشند:
- عوامل شیمیایی زیان آور: فیوم ها و گازهای حاصل از جوشکاری
- عوامل فیزیکی زیان آور: سر و صدا، پرتو ها و میدان های الکترو مغناطیسی
- عوامل ارگونومیک زیان آور: خطرات اسکلتی عضلانی، وضعیت نامناسب بدنی به هنگام انجام کار و بلند کردن اشیاء
- عوامل روانی زیان آور: استرس ناشی از کار
یکی دیگر از مهم ترین حوادث در جوشکاری، شوک الکتریکی یا برق گرفتگی است. کوچکترین بی احتیاطی در این فعالیت، ممکن است باعث شود که جریان برق از بدن فرد جوشکار عبور نماید؛ به همین منظور باید از ایستادن در مکان های مرطوب و تماس با قطعاتی که به مدار زمین وصل شده اند، خودداری شود. همچنین شوک الکتریکی در زمان کار در ارتفاع، باعث سقوط فرد و تشدید جراحات وارده به وی می شود؛ پس تا حد امکان باید عملیات جوشکاری، در ارتفاعات کم انجام شود.
به طور کلی جوشکاران به صورت مداوم در معرض خطرات ذیل هستند:
- ورود ذرات به چشم یا پوست
- بریدگی و زخم حاصل از لبه های تیز
- سوختگی در اثر تماس با سطوح داغ، شعله و جرقه
- آتش سوزی در اثر جرقه، شعله یا فلزات داغ
جوشکاران با چه ابزار و پوششی می توانند کارشان را ایمن انجام دهند؟
پوشش محافظ:
نیم تنه (بالا‌پوش)، شلوار، لباس های یکسره، پیش بند ها، ماسک ها، آستین ها، و کلاه های مخصوص جزئی از تجهیزات ایمنی پوشش، برای جوشکاران می باشند. پوشش جوشکاران باید از مواد مقاوم در برابر آتش، جرقه و سایش باشد. پوشش محافظ باید به اندازه فرد جوشکار خریداری شود تا کاملاً بدن وی را پوشش دهد.
عینک های ایمنی:
عینک های ایمنی جوشکاری، از مهم ترین وسایل اولیه ایمنی هستند که باید زیر کلاه جوشکاری زده شوند تا از چشم ها محافظت کنند. این عینک ها باید در کناره ها محافظ داشته باشند و این محافظ دور لنز ها را نیز پوشش دهد. می توان از عینک های ایمنی (با میزان های تاریکی ۲ و ۳ و ۵) به جای کلاه ایمنی جوشکاری در جوشکاری های Light و برشکاری استفاده کرد اما آن ها برای ایمنی در برابر ضربه باید با محافظ صورت استفاده شوند. در حین انجام دیگر جوشکاری های گاز (در دمای بالاتر) و سایر جوشکاری های قوسی، استفاده از کلاه ایمنی مخصوص جوشکاری، برای حفاظت در برابر سوختگی های صورت لازم است.
چرم:
می توان گفت از چرم ها معمولاً برای انواع جوشکاری و در همه موقعیت ها، از جمله جوشکاری بالای سر استفاده می شود. شخصی که جوشکاری می کند، حتماً نیاز به دستکشی از جنس چرم عایق دارد. چرم بسیار با‌دوام تر از پارچه نخ پنبه ای است؛ قیمت آن معقول بوده و در اغلب جوشکاری ها کاربرد زیادی دارد. چرم، به اندازه پارچه پنبه ای سبک نبوده و نسبت به آن هوا را نیز کمتر عبور می‌دهد. در حقیقت چرم به جای رهانیدن بدن از حرارت، گرما را در خود نگه می دارد.
حفاظت تنفسی:
علاوه بر کلاه ایمنی و عینک، جوشکاران برای حفاظت در برابر ذرات و دود، باید از ماسک مخصوصی که از ماده ضد آتش ساخته شده، استفاده کنند. جوشکاران می توانند از درجه بندی موسسه ملی سلامت و ایمنی شغلی (NIOSH)، برای مشخص شدن نوع ماسک مورد نیازشان استفاده کنند.
پارچه های نخ پنبه ای مقاوم و کند کننده جریان آتش:
پارچه های پنبه ای که عمدتاً ساتن ها، پارچه های ضخیم، یا جین را شامل می شوند، برای جوشکاری سبک، وقتی که محصول در برابر جوشکار قرار دارد، مناسب است. از این پارچه های مقاوم عموماً در نیم تنه ها، شلوار ها، روپوش ها، لباس های یکسره، آستین ها و کلاه ها استفاده می شود. پارچه های پنبه ای وزن کمی داشته، مقرون به صرفه بوده و تا ۵۰ بار شستشو، قابلیت مقاومت در برابر آتش خود را از دست نمی دهند و بهتر از چرم و مواد سنگین هوا را از خود عبور می دهند. با وجود این مسئله، شستشوی نامناسب می تواند باعث کاهش عمر لباس و خاصیت مقاومت به آتش آن شود.
به دلیل این که این لباس ها، فقط باید در جوشکاری های سبک استفاده شوند، قابلیت استفاده از آن ها برای جوشکارانی که انواع جوش های مختلف می‌دهند، محدود می‌شود. متاسفانه چون محیط جوشکاری غالباً گرم می باشند، بسیاری از جوشکاران در همه نوع جوش کاری، از لباس هایی با جنس کتان مقاوم به آتش استفاده می‌کنند و خود را در معرض خطرات بیشتری قرار می دهند.
تجهیزات محافظت حین جوشکاری:
به غیر از لباس مخصوص برای حفاظت و ایمنی بیشتر، باید لوازم مناسب را به همراه داشته باشید. نکته مهم اینجاست که جوشکاران لازم نیست پول زیادی برای کیفیت بالای وسیله بپردازند؛ بلکه باید روی تهیه وسیله ای متمرکز شوند که ایمنی لازم برای کار آن ها را تامین کند.
پوشش مناسب سر، هنگام کار بسیار مهم است. سر بند یا عرق چین، از جنس پارچه پنبه ای ضد آتش است که لایه نازکی بین سر و کلاه ایمنی جوشکاری ایجاد می کند. کلاه ایمنی جوشکاری با ماسک، کل صورت و بالای پیشانی را پوشانده و صورت را از شعله و جرقه در امان نگه می دارد. کلاه های ایمنی، با داشتن بند قابل تنظیم یا وصل شدن به یک سرپوش سخت، سر را از بسیاری از خطرات حفاظت می کنند. جوشکاران باید به خاطر داشته باشند که کلاه ایمنی و سرپوش، پوشش های رویی هستند که باید با محافظ چشم استفاده شوند.
لنز‌ها:
لنز های جوشکاری شامل لنز های تیره و تاریک شونده اتوماتیک هستند. لنز هایی که خود تیره هستند (رنگی و مرئی) از پلاستیک، پلی کربنات یا شیشه های غیر معمول ساخته می شوند. ابعاد صفحه این لنز ها ۴.۲۵ ۲ X اینچ و ۴.۵ X 5.25 می‌باشد. رنج تیرگی از ۳ (روشن‌ترین) تا ۱۵ (تیره ترین) بوده و بسته به نوع جوشکاری تغییر می کند. لنز های داخلی و خارجی شفاف و روشن، از لنز تیره محافظت نموده و عمر آن را افزایش می دهند. لنز های خارجی از لنز های تیره در برابر پاشش های ناشی از جوشکاری محافظت نموده و دوام لنز تیره را افزایش می دهند.
لنز های داخلی در هنگام خرد شدن لنز های شیشه ای از چشم جوشکار محافظت می کنند. لنز های تیره شونده اتوماتیک، الکترونی بوده و به جوشکار این امکان را می دهند که محدوده کار را تا زمان شروع عملیات جوشکاری به وضوح ببیند. وقتی کار شروع می‌شود، لنز ها به طور خودکار تیره شده و بدین ترتیب از بینایی جوشکار حفاظت می کنند. لنز ها دارای یک تیرگی خاص هستند. هر چند، استفاده از لنز هایی که تیرگی آن ها قابل تنظیم هستند، برای افرادی که انواع جوشکاری ها را انجام می دهند، مناسب تر است.
اقداماتی که جوشکاران برای جلوگیری از آسیب های کار باید انجام دهند، به شرح زیر است:
- از وسایل حفاظت فردی به طور دائم استفاده نمایند.
- سیستم تهویه موثر هر جا که امکان پذیر باشد، نصب شود.
- از این که مواد قابل احتراق و اشتعال دور از محل کار انبار شده باشند، اطمینان حاصل نمایند.
- جوشکاران می بایست از عینکی که بینایی آنان را در مقابل اشعه ماورای بنفش مصون می دارد، استفاده نمایند. همچنین از گوشی که شنوایی آنان را در مقابل صدای زیاد و ممتد محافظت می نماید، استفاده کنند و اگر تهویه موضعی مؤثر یا نصب آن عملی نباشد، باید از وسایل مقتضی استفاده نمود. پوشیدن لباس های مخصوص جوشکاری توصیه می گردد.
- اگر لازم است کاری در موقعیت نامناسب از نظر ارگونومیک انجام شود، باید زمان استراحت کافی به جوشکار داده شود.
- آموزش روش های بالا رفتن ایمنی ارائه شود.
- داربست ها و نردبان ها را باید قبل از استفاده بازبینی و بازرسی نمود. جوشکاران هنگام کار در ارتفاع، می بایست به وسایل مناسب به منظور حفاظت از سقوط، مجهز باشند.