تعریف متره:

به محاسبه و اندازه گیری مقادیر مصالح مورد نیاز، به منظور اجرای یک پروژه یا محاسبه مقادیر مصالح به کار رفته و استفاده شده در یک پروژه اجرا شده متره گفته می شود؛ تمامی این محاسبات، آمار ها و تحلیل ها در برخی از جدول های مخصوص این کار انجام می شوند که به آن ها جدول های صورت وضعیت (جدول ریز متره، خلاصه متره، و …) گفته می شود. به اشخاصی که مسئولیت انجام این محاسبات را به عهده دارند، مترور گفته می شود.

انواع متره:

انواع متره با در نظر گرفتن واحد و نیاز موجود برای استفاده از مصالح مختلف به دو دسته تقسیم می شوند که این ۲ دسته عبارتند از:

• متره بسته:

1. در این شیوه، ابتدا مقادیر و اوزان مصالح را با در نظر گرفتن واحد های مورد نیاز، از روی نقشه ها و اسناد پیمان محاسبه و برآورد نموده، و در جدول های مخصوص وارد می کنند.
2. سپس، مقادیر به دست آمده را در قیمت های واحد پایه که معمولاً از فهرست بهای واحد پایه رشته مربوطه استخراج می شوند، ضرب کرده تا قیمت هر آیتم به دست آید.
3. اکنون برحسب جمع جبری قیمت آیتم ها، قیمت خالص پروژه حاصل می شود.
4. در صورتی که در این قیمت، ضرایب مربوطه مثل ضریب بالا ضریب تجهیز کارگاه سری، ضریب ارتفاع، ضریب پلوس یا مینوس، ضریب سختی کار، ضریب منطقه ای، ضریب طبقات و … ضرب شود، قیمت کل پروژه به دست می آید.
5. سپس زمان آن است که مشخص شود کدام واحد مناسب محاسبه عملیات مورد نظر می باشد و پس از مشخص نمودن این مورد، محاسبه مقادیر کار، به توان ریاضی، مهندسی و تجربه شخصی مترور بستگی دارد که قادر باشد به بهترین شیوه، محاسبات مربوطه را انجام دهد.

لازم به ذکر است که هزینه های ذکر شده در قیمت های واحد پایه فهرست بها به منظور اجرای صحیح و کامل کارها طبق نقشه و مشخصات عبارتند از:

1. هزینه تهیه کل مصالح
2. ماشین آلات نیروی انسانی
3. بارگیری و حمل مصالح و لوازم ماشین آلات مورد نیاز به هر فاصله (به استثناء موارد مشخص شده در فهرست بهاء تا پای کار و بار اندازی)
4. اتلاف مصالح
5. تهیه آب
6. تهیه سوخت
7. تعمیر و استهلاک ماشین آلات

در نتیجه به منظور محاسبه مقادیر مصالح مصرفی در پروژه از طریق روش متره بسته، لازم است که واحد های مربوطه مشخص شوند که در ادامه برخی از آن ها را توضیح می دهیم:

• اموری که به متر مکعب محاسبه می شوند مثل:

بتن ریزی، عملیات خاکبرداری، شفته ریزی، خاکریزی ها،  سنگ چینی، آجر کاری به ضخامت ۳۵ سانتی و بیشتر.

• اموری که به متر مربع محاسبه می شوند مثل:

عایق کاری، طاق ضربی، اندود های مختلف داخلی و خارجی، تیرچه بلوک، شیشه، آسفالت نما سازی، کاشی کاری و …

• اموری که با متر طول اندازه گیری و محاسبه می شوند مثل:

نهرکشی، قرنیز ها، درز های بتن، انواع لوله کشی ها، واتر استاپ، خط کشی، فلاشینگ ها و جدول گذاری

• اموری که با وزن محاسبه می شوند مثل:

کلیه عملیات آرماتور بندی، فلزی، سیمان و آبرولندنی

• اموری که با عدد محاسبه می شوند مثل:

کلیه ادوات برقی، لوازم بهداشتی و …

• اموری که با ترکیب دو واحد محاسبه می شوند مثل:

مترمکعب/کیلومتر برای حمل خاک و نخاله و تن/کیلومتر برای حمل مصالح (سیمان و شن و مصاح سنگی و آجر و آهن‌آلات) و …

• متره باز (تجزیه بها یا آنالیز بها):

برآورد هزینه اجرا و مدت زمان لازمه به منظور اجرای یک پروژه، بدون استفاده از تجزیه‌ بها امکان پذیر نبوده و هرچه تجزیه‌ بهای مورد استفاده از نظر مصالح و نیروی انسانی و ماشین‌آلات مورد نیاز به واقعیت نزدیک‌تر باشد، به همان میزان برآورد اولیه، به هزینه اجرایی پروژه نزدیک‌تر خواهد بود. در این روش، کلیه کار ها و مقادیر ذکر شده از روی جداول متره، محاسبه و برای هر کار تجزیه بهای مربوطه انجام می گیرد. لازم به ذکر است که برای انجام تجزیه هریک از اقلام کار در بخش های نیروی انسانی، ماشین‌آلات، مصالح، حمل و غیره نیاز به تجربه افراد کارگاهی و آنالیز های معتبر از منابع و مراجع معتبر می‌باشد.

تعریف برآورد:

به مقادیری که با توجه به واحد های مورد نیاز در قسمت متره به دست آمده، قیمت‌گذاری می شوند (برآورد ریالی یا برآورد قیمت پروژه)، برآورد گفته می شود؛ در نتیجه در متره و برآورد، دو هدف اساسی دنبال می شوند:

• تعیین کردن مقادیر مصالح مصرفی و نیروی انسانی، با توجه به نوع تخصص و تعداد آن ها و نیروی ماشین آلات با توجه به نوع، تعداد و مدت آن ها در طول پروژه
• تعیین کردن قیمت ریالی یا ارزی پروژه که معمولا در دو مرحله به صورت زیر انجام می شود:

1. یک بار قبل از اجرای پروژه برای تعیین و پیشبینی بودجه اجرای پروژه جهت اجرا.
2. یک بار در مرحله حین اجرای پروژه است که معمولاً در قالب صورت وضعیت مطرح می شود.

مهم ترین اسناد و مدارک مورد نیاز به شرح زیر است:

1. قیمت های مصالح، نیروی انسانی، نیروی ماشینی، (فهرست بهاء منضم به پیمان).
2. یک سری کامل از نقشه های اجرایی شامل نقشه های سازه ای، معماری، تاسیسات مکانیکی، تاسیسات الکتریکی و جزئیات لازم.
3. جدول های صورت وضعیت (متره، خلاصه متره، مالی).
4. شرایط خصوصی پیمان یا سایر اسناد منضم به پیمان.

انواع برآورد:

• برآورد Estimate:

پیش‌بینی مقادیر کمیت های طرح مورد نظر که معمولاً برای هزینه ‌های یک طرح، منابع آن و زمان اجرای طرح استفاده می شود.

• برآورد مقادیر Quantity survey – Bill of quantity estimation:

این برآورد، عبارت است از محاسبه ریز مقادیر کمیت های اقلام مختلف یک طرح.

• برآورد مقدماتی Preliminary estimation:

برآوردی که متکی بر اندازه‌گیری اجمالی و قیمت های بسیار کلی واحد کار باشد، مثل برآورد بنای یک پروژه بدون مطالعه عمیق آن که بر اساس نوع بنا و زیربنا و کاربرد های آن بر طبق آمار و ارقام و تجربه پروژه‌های قبلی، محاسبه و پیش‌بینی می‌گردد را برآورد مقدماتی می نامند.

• برآورد اولیه Preliminary estimation:

برآوردی است که پس از پایان مهندسی فرآیند از مهندسی پایه، با درجه خطای مثبت، منفی ۱۵ تا ۲۵ درصد قابل انجام می باشد.

• برآورد تقریبی Approximate estimation:

از آنجایی که این برآورد بر پایه اطلاعات مقدماتی محاسبه شده است، دقیق نمی باشد.

• برآورد تعیین کننده Definitive estimation:

برآوردی است که پس از پایان مهندسی پایه با درجه خطای مثبت، منفی ۱۰ تا ۱۵ درصد قابل انجام است. وجه تسمیه تعیین کننده نیز برای اتخاذ تصمیم در توقف یا ادامه کار است.

• برآورد تفضیلی Detailed estimation:

برآوردی است که پس از پایان مرحله مهندسی تفصیلی یا طراحی تفصیلی با استفاده از نقشه‌ های اجرایی تهیه می‌شود و با خطای تا ۱۰ درصد می‌تواند مورد قبول واقع شود.

• برآورد هزینه Cost estimating:

یک فرآیند محاسباتی است که با در نظر گرفتن بررسی‌ها، و اندازه‌گیری‌ها و یا متره‌کردن (بر مبنای نقشه‌ها و مشخصات) مقادیر و کمیت های مختلف طرح به دست آمده و سپس با اعمال قیمت واحد مربوط به هریک از آن ها، هزینه اجرای طرح محاسبه می‌شود.

• برآورد هزینه اجرای کار Execution cost estimate:

مبلغی است که به عنوان هزینه اجرای موضوع پیمان، به وسیله کارفرما محاسبه و اعلام می شود.

• برآورد هزینه اجرای عملیات Estimating of the work execution:

برآوردی است که مطابق روش تعیین شده در شرح خدمات قسمت یا مرحله مربوطه و بر اساس قیمت های روز در تاریخ تسلیم گزارش قسمت یا مرحله مربوطه، تهیه و به تصویب دستگاه اجرایی رسیده باشد.

شما عزیزان می توانید برای دریافت مشاوره های مختلف در این زمینه با ما در تهران ابزار در تماس باشید.