بالاست چیست؟
در میان ابزار برقکاری، بالاست الکترونیکی یک قطعه الکتریکی است که موجب راه اندازی لامپ های فلورسنت می گردد. این قطعه در واقع دو وظیفه اصلی را به عهده دارد:
-
ایجاد ولتاژ بالا در هنگام روشن شدن لامپ:
جهت یونیزه شدن گاز درون لامپ به ولتاژ بالایی حدود ۶۰۰ ولت احتیاج می باشد. این میزان به کمک بالاست الکترونیکی یا بالاست مغناطیسی به همرا استارت ایجاد می شود.
-
کنترل جریان:
وقتی گاز یونیزه می شود، مقاومت اهمی لامپ کم شده و بالاست، جریان لامپ را تحت کنترل خود دارد.
نحوه عملکرد بالاست الکترونیکی:
- قبل از ایجاد جرقه داخل لامپ، مدار معادل آن شبیه یک مدار باز می باشد؛ اما بعد از ایجاد جرقه و یونیزه شدن گاز سدیم درون تیوب سرامیکی لامپ، مقاومت آن کاهش چشمگیری پیدا می کند.
- سپس ولتاژ دو سر لامپ کم شده و مقدار اندکی ( حدود ۲۰ ولت) از ولتاژ مدار باز کم می شود. به همین دلیل جریان زیادی از لامپ رد می شود.
- در صورت عدم کنترل، جریان عامل سوختگی لامپ یا آسیب رساندن به منبع تغذیه می گردد.
- در طراحی و تولید بالاست های الکترونیکی، دیاگرام ذوزنقه ای به کار گرفته می شود.
- دیاگرام، نشانگر رابطه بین تغییرات توان و ولتاژ لامپ از کم ترین میزان ممکن تا بیشترین میزان ممکن می باشد.
- زمانی که لامپ خاموش می شود، بخار سدیم سرد شده و تیوب لامپ، سرد خواهد شد که از امپدانس الکترونیکی بالایی برخوردار می باشد.
- پس در راه اندازی لامپ، از استارتر یا جرقه زنی که قادر به ایجاد ۴۰۰۰ ولت باشد، استفاده می شود.
- استارتر از طریق ایجاد قوس الکترونیکی با ولتاژ بالا در کمتر از ۲۰ ثانیه، دمای تیوب سرامیکی لامپ را بالا برده و از طریق این افزایش دما و یونیزه نمودن گاز امپدانس آن را به شدت کم می کند. سپس استارتر از مدار خارج می شود.
- در این زمان، بالاست که کم کردن ولتاژ و محدود کردن جریان در لامپ، از وظایف اصلی آن می باشند، ولتاژ ورودی را تا حدود ۵۵ الی ۱۰۰ ولت کاهش می دهد.
- پس از انجام این موارد، به علت گرم و یونیزه شدن گاز داخل تیوب، قوس الکترونیکی درخشان درون تیوب پایدار مانده و لامپ روشن می شود.
مزایای بالاست های الکترونیکی به انواع مغناطیسی:
- از آنجایی که گاز داخل تیوب لامپ، فرکانس بالایی داشته و در سیکل های جریانی دیونیزه نمی شود، توان تلفاتی در مقایسه با بالاست مغناطیسی تا ۷۰% کمتر می شود.
- به همین علت، دوام لامپ بیشتر شده و در زمان روشن شدن چشمک نمی زند.
- از آنجایی که سلف مورد نیاز برای ایجاد ولتاژ بالا به منظور عمل یونیزاسیون، در بالاست های الکترونیکی کوچکتر می باشد، توان تلفاتی تا حد زیادی کم می شود.
- وزن بالاست های الکترونیکی حدود ۰.۴ تا ۳ پوند (۰.۲ تا ۱.۴ کیلوگرم) و وزن بالاست مغناطیسی حدود ۰.۴ تا ۳ پوند (۰.۲ تا ۱.۴ کیلوگرم) می باشد.
- در گذر زمان، بالاست های مغناطیسی در هنگام کار یا زمان روشن شدن سرو صداهایی ایجاد می کنند که این امر در مورد بالاست های الکترونیکی، صدق نمی کند.
انواع بالاست های الکترونیکی:
-
بالاست استارت خیلی سریع (Rapid Start):
- این مدل بالاست ها، گرما و ولتاژ را همزمان به کاتود ها وارد می کنند.
- با استفاده از این بالاست، سیکل استارت و دوام لامپ، افزایش می یابد.
- لازم به ذکر است که این محصول، کمی انرژی بیشتر نسبت به نوع بالاست سریع (Instant Start)، جهت گرم کردن کاتود ها و تداوم روشنایی استفاده می کند.
- یک مدار تضعیف نور می تواند با یک بالاست تضعیف کننده نور به کار گرفته شود و جریان گرما را در حالی که اجازه می دهد جریان لامپ کنترل شود، در بر گیرد.
-
بالاست استارت سریع (Instant Start):
- این مدل بالاست، بهترین گزینه برای صرفه جویی در انرژی می باشد.
- این محصول، کمترین سیکل های استارت لامپ را دارد.
- این بالاست، هر بار با روشن شدن لامپ، موجب سوزانده شدن مواد سطح سرد الکترود، می گردد.
- این بالاست به کاتود، گرمای اولیه وارد نکرده و در عوض، ولتاژی نسبتاً بالا را به کار می گیرد.
- این بالاست ها بهترین مورد جهت استفاده برای سیکل های کاربری طولانی بوده و در اماکنی که لامپ ها دائما خاموش روشن می شوند، کاربری خوبی ندارند.
-
بالاست استارت قابل برنامه ریزی (Programmed start):
- درواقع این مدل بالاست، نوع پیشرفته تر بالاست Rapid Start به حساب می آید.
- این بالاست اول توان را به فیلامان ها اعمال می کند و به کاتود ها گرمای اولیه می دهد؛ سپس با ایجاد یک ARC ولتاژ را به لامپ اعمال می کند.
- با استفاده از این محصول، بیشترین دوام و بیشترین تعداد استارت برای لامپ ها به وجود می آید.
- در نتیجه، استفاده از این مورد برای اماکنی مثل اتاق هایی که دارای سنسور های حرکتی هستند و خاموش و روشن شدن لامپ ها زیاد اتفاق می افتد، گزینه مناسبی می باشد.
-
بالاست با استارت ترکیبی (Hybrid):
- بالاست ترکیبی، متشکل از یک مدار گرم کننده الکترود، سوئیچ الکترونیکی و ترانس با هسته و سیم پیچ مغناطیسی می باشد.
- یک بالاست ترکیبی hybrid شبیه بالاست مغناطیسی، در فرکانس خط قدرت مثلاً ۵۰Hz عمل می کند.
- این مدل بالاست ها که به مدار جدا کننده کاتود مجهز می باشند، مدار گرم کننده الکترود را بعد از استارت لامپ، جدا می کنند.
نکاتی کاربردی در مورد بالاست الکترونیکی:
- همواره برای مهتابی تک پین، از بالاست های مجهز به مدار تشخیص پایان عمر لامپ استفاده نمایید.
- در مورد تست بالاست الکترونیکی، روش مخصوصی وجود ندارد. درصورتی که پس از بررسی برق ورودی و سیم کشی و تعویض لامپ، مشکل حل نشد، بالاست باید تعویض گردد.
- به یاد داشته باشید که در زمان تعویض لامپ و سرویس در بالاست های مجهز به مدار تشخیص پایان عمر لامپ، حتما باید بالاست خاموش باشد.
- توجه نمایید که در زمان تعویض بالاست، در صورتی که کناره های لامپ بیش از اندازه سیاه شده بودند، لامپ را هم تعویض کنید.
- تعمیر بالاست خراب کار اشتباهی است زیرا علت خرابی اگر کیفیت بد باشد، باز هم خراب می شود.
- اگر طول عمر بالاست تمام شده باشد، حتما باید قطعه دیگری جایگزین شود.
- ترجیحا طول سیم های ارتباطی لامپ و بالاست، ۱.۵ متر یا کمتر باشد.
- در صورت تعدد بالاست ها در یک مکان، لازم است از پاور فکتور بالای ۰.۹ استفاده شود.
- برای اماکن صنعتی که موتور ها و ماشین آلات با جریان استارت بالا فعالیت دارند، استفاده از بالاست های مجهز به فیلتر محافظ جهش ولتاژ ورودی توصیه می گردد.
- بهتر است که در وسایل حمل و نقل از بالاست مقاوم در مقابل لرزش استفاده گردد.
- ممکن است که بر اثر شکستگی غیر قابل رویت، گاز لامپ خارج شده اما در ظاهر سالم به نظر رسد. در چنین شرایطی لامپ موجب آسیب دیدن بالاست معمولی می شود. در این صورت، باید لامپ را عوض کرد. اگر بالاست دارای محافظ پایان عمر لامپ باشد، هیچ مشکلی ایجاد نمی شود.
برای تهیه این محصول، و دریافت مشاوره با ما در تهران ابزار در تماس باشید.