صورت وضعیت قیمت مقطوع (لام سام، سرجمع، متر مربع زیربنا و …):

این شیوه ایجاد صورت وضعیت در رابطه با قرارداد های قیمت ثابت (که در ادبیات رایج حوزه ساخت و ساز به عناوینی از قبیل لام سام، سرجمع، متر مربع زیربنا نیز از آن یاد می گردد) و همچنین در اغلب پروژه های EPC (طرح و ساخت) می باشد و مورد استفاده قرار می گیرد. مراحل تهیه صورت وضعیت در این پروژه ها به شرح زیر می باشد:

1. ساختار شکست کار در پروژه:

ساختار شکست کار (به انگلیسی Work Breakdown Structure) یا WBS است، نمایشی از محصولات و یا خدمات قابل تحویل یک پروژه است که به بخش ‌های جزئی ‌تری تقسیم شده است. این ساختار هم به صورت بصری  اطلاعات مفید زیادی در اختیار ما می‌گذارد و هم مرجع مناسبی برای مدیریت محدوده پروژه است و یکی از مهمترین اسناد پروژه محسوب می‌شود. ساختار شکست کار ابزاری است که بوسیله آن مدیر پروژه می‌تواند پروژه را تعریف کند و به کمک آن پروژه را در زمان مقرر و با فعالیت‌های تعیین شده به پایان برساند. برای دستیابی به موفقیت یک پروژه، تهیه ساختار شکست کار (WBS) یکی از اساسی‌ترین و ضروری‌ترین اقدامات است بطوریکه نادیده گرفتن آن و یا تهیه یک ساختار شکست نامناسب می‌تواند یکی از عوامل شکست در پروژه‌ها باشد.

در این روش صورت وضعیت نویسی، ساختار شکست کار برای کل پروژه تعریف می شود. در پیوست این تیپ از قراردادها، ساختار شکست وزنی ریالی کل پروژه تهیه و به امضای طرفین رسانده می شود. طبق شرایط عمومی پیمان، پیمانکار بعد از عقد قرارداد موظف است برنامه زمان بندی تفصیلی کل پروژه را تهیه و جهت تأیید ارائه نماید. فعالیت های موجود در سطوح بالاتر برنامه زمان بندی تفصیلی، ملاک تعیین سرفصل ها و اوزان فعالیت های اجرایی موجود در زیر مجموعه هر فعالیت اصلی ساختار شکست پیوست قرارداد، می گردد. بنابراین ساختار شکست تفصیلی پروژه با پیشنهاد پیمانکار و پس از بررسی مشاور و تصویب کارفرما ملاک پرداخت های موقت و قطعی در پروژه خواهد بود.

2. تعیین برآورد ریالی هر یک از فعالیت ها:

مطابق بند “ب-۱۷” دستورالعمل انعقاد پیمان اجرای کار های ساختمانی به صورت سرجمع، درصد های ریالی اجرای هر فعالیت مندرج در ساختار شکست کار، از تقسیم مقدار برآورد ریالی هر فعالیت به مبلغ برآورد هزینه اجرای کار تعیین می شود و برای هر یک از ساختمان ها و کار های اجرای خارج از ساختمان (محوطه سازی، حصارکشی، پل و جاده های دسترسی و …) به تفکیک و با رعایت مراحل مندرج در متن بخشنامه مذکور مشخص می گردد. جمع ریالی تمام فعالیت ها، باید مساوی با برآورد هزینه اجری کار باشد.

در شرایطی که چنین قراردادهایی دارای تعدیل نرخ پیمان باشند، باید جدول تفکیک عملیات اجرایی (ساختار شکست کار) به شکلی تهیه شود که مبلغ برآورد ریالی فصول و فهرست بهای متناظر با هر فعالیت در این جدول مشخص شود. اگر در یک فعالیت چند فصل از فهرست بهای رشته مربوطه وجود داشته باشد، فصل متناظر با آن فعالیت، فصلی است که از نظر ریالی، بیشترین وزن را در برآورد ریالی آن فعالیت تشکیل دهد.

• هر آنچه باید راجع به انعقاد پیمان اجرای کارهای ساختمانی به صورت سرجمع بدانید:

ریاست محترم سازمان برنامه و بودجه به استناد نظام فنی و اجرایی کشور و آیین نامه استانداردهای اجرایی طرح های عمرانی موضوع ماده ۲۳ قانون برنامه و بودجه، در مورخ ۱۳۹۶/۰۵/۰۴ بخشنامه شماره ۹۶/۱۲۹۹۱۸۸ با موضوع انعقاد پیمان اجرای کارهای ساختمانی به صورت سرجمع را در ۱۲ صفحه به انضمام دفترچه پیمان در ۱۷ ماده و ۳ پیوست که از نوع گروه اول (لازم الاجرا) به شمار می رود، را به دستگاه های اجرایی، مهندسان مشاور و پیمانکاران ابلاغ نمود تا از تاریخ ابلاغ برای انعقاد پیمان های کارهای ساختمانی با سطح زیربنای تا ۴۰۰۰ متر مربع به مورد اجرا گذاشته شود.

البته دستگاه های اجرایی به تشخیص خود در قرارداد های اجرای ساختمان با سطح زیربنای بیشتر از ۴۰۰۰ متر مربع نیز می توانند از این روش برای انعقاد پیمان استفاده نمایند، در این صورت رعایت تمام ضوابط و قررات مربوط به این بخشنامه الزامی است.

این بخشنامه از تاریخ ۱۳۹۶/۰۷/۰۱ جایگزین بخشنامه شماره ۱۰۰/۶۴۰۵ مورخ ۱۳۸۹/۰۲/۰۴ با موضوع انعقاد پیمان اجرای کارهای ساختمانی به صورت سرجمع گردیده است اما به دلیل انعقاد برخی قرارداد های اجرای ساختمان ها با بخشنامه شماره ۱۰۰/۶۴۰۵، مطالعه هر دو بخشنامه لازم به نظر می رسد.

3. اختصاص ستون های درصد پیشرفت فیزیکی و ریالی :

پس از تهیه ساختار شکست کار و مشخص شدن برآورد ریالی هر یک از فعالیت ها، وقت آن است که ستون های مربوط به درصد پیشرفت فیزیکی و ستون محاسبه مبلغ کارکرد انجام شده بر مبنای این پیشرفت فیزیکی اضافه شوند. در ستون پیشرفت فیزیکی، رشد فیزیکی و یا پیشرفت فیزیکی هر یک از فعالیت ها در بازه زمانی ابتدای پروژه تا زمان تهیه صورت وضعیت بر مبنای نمودارهای برنامه های زمان بندی تفصیلی و یا صورتمجالس هماهنگی با مهندسین مشاور، دستگاه نظارت و یا کارفرمای پروژه محاسبه و جایگذاری خواهد شد. همچنین اطلاعات ستون محاسبه مبلغ کارکرد هم از حاصلضرب پیشرفت فیزیکی هر فعالیت در برآورد ریالی همان فعالیت استخراج می گردد. با جمع جبری مبلغ کارکرد برای هر یک از فعالیت ها، مبلغ کارکرد کل پروژه از ابتدای عملیات اجرایی تا آن بازه زمانی، محاسبه می شود.

شیوه دیگر محاسبه صورت وضعیت کارکرد ماهانه به این شکل است که ابتدا پیشرفت وزنی هر یک از فعالیت ها بر مبنای پیشرفت فیزیکی و وزن ریالی هر فعالیت محاسبه شده و با جمع جبری این اوزان ها می توان وزن ریالی کل پروژه را که تا آن مقطع زمانی (تاریخ تهیه صورت وضعیت) انجام شده است و قطعاً عددی کوچکتر از یک می باشد را محاسبه نمود. مبلغ صورت وضعیت مربوطه از حاصلضرب این عدد در مبلغ کل پروژه به دست می آید.

4. محاسبه تغییرات قراردادها در اثر تغییر در مشخصات فنی و نقشه های اجرایی:

در چنین قرارداد هایی، ممکن است شرایطی پیش آید که مهندس مشاور و یا کارفرما، پس از انعقاد پیمان و در حین اجرای کار، تغییراتی در مشخصات فنی و یا نقشه های اجرایی به پیمانکار ابلاغ نمایند که این تغییرات، حجم و کیفیت عملیات اجرایی را نسبت به نقشه های اولیه تغییر می دهد. اگر این تغییرات در جزئیات اجرایی باشد، جهت محاسبه این تغییرات صورت وضعیتی مشابه صورت وضعیت آیتمی (فهرست بهایی) با تمامی ضرایب و آیتم های مورد استفاده از فهرست بهای منضم به پیمان تهیه می گردد و اگر این تغییرات در متراژ کار های موضوع پیمان انجام گیرد، طبق نرخ پیمان، محاسبه و پرداخت می گردد.

قیمت کار های جدید ابلاغی که بهای واحد آن ها در فهرست بهای منضم به پیمان موجود نیست، با استفاده از نرخ واقعی زمان و محل اجرا و صرفاً با اعمال ضریب بالاسری تعیین می گردد.

5. محاسبه مصالح پایکار و تجهیز کارگاه :

مصالح پایکار و تجهیز کارگاه در قرارداد های با قیمت ثابت به دو روش قابل پرداخت می باشد:

1. در روش اول جهت تهیه و تأمین مصالح و یا تجهیز کارگاه مشابه هر فعالیت دیگری در ساختار شکست کار، ردیف و برآورد ریالی جداگانه محسوب می گردد که با تهیه و انتقال مصالح به کارگاه و برمبنای شرایط خصوصی پیمان قابل محاسبه و پرداخت خواهد بود.
2. در روش دوم که تنها مختص به مصالح پایکار می باشد، جهت تقویت بنیه مالی پیمانکار و در صورت انطباق با مفاد شرایط خصوصی پیمان، طبق آیتم های فصل مصالح پایکار و یا توضیحات کلیات فهرست بهای منضم به پیمان، صورت وضعیتی آیتمی (فهرست بهایی) با اعمال ضرایب متعلقه تهیه و جهت بررسی و پرداخت کارفرما، ارائه می گردد. (گفتنی است که روش اول مرسوم تر می باشد.)

برای دریافت مشاوره بیشتر با ما در تهران ابزار در تماس باشید.