ترموستات چیست؟
ترموستات، کنترل کننده الکتریکی خودکاری است برای تنظیم دما در فضای بسته که معمولاً آن را به دستگاه های گرم یا سرد ساز متصل می کنند تا با قطع و وصل دستگاه، آن فضا را در دمای تنظیم شده ثابت نگه دارد. هنگامی که دما به نقطه تنظیم برسد، ترموستات مدار برقی دستگاه را قطع می کند و وقتی دما ۳ الی ۵ درجه از نقطه تنظیم پایین‌تر رود، دوباره مدار را وصل می کند و دستگاه روشن می‌شود. ترموستات ممکن است به روش های مختلفی ساخته شود و ممکن است از انواع سنسور ها برای سنجش دما استفاده کند.
ترموستات چگونه کار می‌کند؟
اغلب مواد با گرم شدن بزرگ تر و به عبارت بهتر منبسط می شوند و هنگام سرد شدن دچار انقباض خواهند شد. ترموستات های مکانیکی از همین ایده بهره می‌برند (که انبساط حرارتی نامیده می شود) و یک مدار الکتریکی را قطع و وصل می کنند. دو نوع ترموستات رایج، ترموستات با نوار بی متال یا نوار دو فلزی (Bimetallic Strip) و ترموستات گازی (Gas-filled Bellows) است.
انواع ترموستات:
انواع ترموستات، بر اساس ویژگی هایشان در دسته های مختلفی قابل بررسی هستند. این امر به این شکل است که ترموستات بر اساس محل نصب، نحوه کارکرد، فصل سالی، نوع سنسور به کار رفته، تعداد مرحله های انجام کار و حرارت در دسته‌های مختلفی قرار گرفته اند.
-
از نظر محل قرارگیری و نصب:
انواع ترموستات اتاقی، ترموستات کانالی، ترموستات مستغرق و ترموستات جداری
-
انواع ترموستات بر اساس عملکرد:
ترموستات قطعی و وصلی و ترموستات تدریجی
-
انواع ترموستات بر اساس کنترل دما:
ترموستاتهای حرارتی و ترموستات برودتی
-
انواع ترموستات بر اساس رده و رنج:
ترموستاتهای زیر صفر و بالای صفر
-
انواع ترموستات بر اساس دفعات کارکرد:
تک مرحله‌ای ،دو مرحله‌ای، پله‌ای
-
بر اساس نوع سنسور کاربردی:
ترموستات بیمتالی، فانوسه‌ای، رئوستا و دیافراگمی
-
انواع ترموستات بر اساس فصل کاربرد:
ترموستات مناسب فصل‌های تابستان، زمستان و دوفصلی
موارد استفاده و کاربرد ترموستات چیست؟
معمولا ترموستات ها برای تنظیم و کنترل درجه حرارت مواد (مایعات، جامدات، گاز ها) در دستگاه های سرمایشی و گرمایشی و در بخش های مختلفی که در زیر به آن ها اشاره می کنیم مورد استفاده قرار می گیرند:
-
بخش صنعتی شامل:
گلخانه ها، گرم خانه ها، کوره ها، دیگ های بخار و اتوکلاو ها
-
بخش لوازم خانگی شامل:
لباسشویی، ظرفشویی، سرخ کننده ها، سماور برقی، فرهای برقی، آبگرمکن برقی و گازی
-
بخش تاسیساتی مانند:
شوفاژ خانه های مرکزی و کنترل دما در دستگاه های هوا ساز مانند چیلر و فن کویل
دلایل استفاده از ترموستات:
ترموستات کاربرد بسیار گسترده ای دارد و با توجه به عملکرد کلی دستگاه مورد نظر، وظایف مختلفی برای آن تعیین می گردد. یکی از اصلی ترین دلایل برای استفاده از آن، خنک کردن موتور خودرو می باشد که مانع از جوش آوردن آن می گردد. برای این منظور، بعد از تشخیص افزایش دمای موتور از حد معمول، دریچه آن باز شده و مایع خنک کننده به رادیاتور منتقل می گردد. با این عمل دمای موتور تا حد مطلوبی کاهش پیدا می کند.
از دیگر دلایل استفاده از ترموستات ها می توان به کنترل کارکرد دستگاه های مختلف مانند یخچال فریزر، مایکروفر و لباسشویی و غیره اشاره نمود. به عنوان مثال، در صورتی که دمای داخلی یخچال فریزر بیشتر از مقدار تنظیم شده گردد، ترموستات به موتور فرمان روشن شدن می دهد. با روشن شدن موتور دمای یخچال شروع به کاهش می کند. بعد از رسیدن دما به حداقل مقدار تعیین شده، مجدد به موتور فرمان خاموش شدن را ارسال می کند.
برای سایر موارد و دستگاه هایی که از ترموستات استفاده می شود نیز شرایط به همین صورت می باشد. در حالت کلی می توان گفت، دلیل اصلی استفاده از دماپا، کنترل دما در دستگاه های سرماساز و گرما ساز می باشد و از کارکردن مداوم آن ها و آسیب وارد شدن به موتور جلوگیری می گردد. علاوه براین، از بروز خطراتی مانند انفجار دستگاه در اثر بالا رفتن بیش از حد دما و یا ترکیدگی لوله ها در اثر یخ زدن مایع داخل آن نیز جلوگیری می گردد.
مزیت استفاده از ترموستات:
- کنترل سرمایش و گرمایش یکنواخت بصورت اتوماتیک
- قابلیت نصب بر روی دیوارکاهش مصرف انرژی