بی‌نظمی اقتصادی در اجرای پروژه‌ها به طولانی شدن زمان ساخت آن‌ها می‌انجامد و صدمات جدی بر امکانات و دارایی‌های ملی تحمیل می‌کند. باید با بینش علمی به متره و برآورد نگریست و این دانش را به عنوان رشته‌ای مستقل به‌شمار آورد. علم متره و برآورد در پروژه‌های کوچک مانند یک اتاق تأسیسات عظیم صنعتی و سدسازی و آسمان خراش‌ها در سیستم اجرایی کارفرما، مشاور و پیمانکار مورد استفاده قرار می‌گیرد. علوم متعدد مرتبط با علم متره و برآورد، اهمیت پرورش نیروی متخصص در این بخش را روشن می‌سازد.

تشریح پایگاه متره و برآورد در فرایند پروژه‌های عمرانی اهمیت آن برای کارفرما، مشاور، دستگاه نظارت، پیمانکار، مهندسی ارزش، مجریان ذی‌صلاح، مهندسی هم‌زمان و …، برشمردن ویژگی‌های تخصصی نیروهای انسانی شاغل در این بخش، تعاریف و عبارات، معرفی منابع، مستندسازی عملیات با هدف جلوگیری از تضییع حقوق اشخاص و سازمان‌ها، و به‌کارگیری نرم افزار‌ها بخشی از عناوینی است که به آن پرداخته خواهد شد.

متره در مراحل زندگی انسان:

• اگر کمی به کارهایی که در روز می کنیم فکر کنیم متوجه می شویم که هر روز در زندگی روزمره کارهای مختلفی را متره و برآورد می کنیم. مثلا می توان به متره مالی، متره زمانی و متره مواد اشاره کرد.
•  هر کارمندی پس از اینکه حقوق ماهیانه خود را دریافت کرد برای هزینه کردن آن برنامه ریزی می کند و به عبارتی آن را متره می کند تا دخل و خرج ماهیانه اش را تنظیم کند. این محاسبه را متره مالی می گویند.
•  برای رفتن از منزل به محل کار یا سفر کردن احتیاج به برنامه ریزی زمانی داریم. با سنجش مسافت و سایر پارامترهای وابسته، میزان زمان مورد نیاز بدست خواهد آمد که به آن متره زمانی می گویند.
•  خانم خانه دار برای طبخ غذا نیاز به مواد اولیه با مقادیر مشخصی دارد. طبیعی است که میزان تلفیق صحیح این مواد باعث بالا رفتن کیفیت غذا می شود. این سنجش نوعی متره مواد است.
• متره و براورد ویژه مهندسی عمران نیز به همین ترتیب است با این تفاوت که این نوع محاسبات و تحلیل ها، در یک سری جدول های خاص انجام می گیرد که جدول های صورت وضعیت نامیده می شود. از جمله این جدول ها می توان به جدول ریز متره، خلاصه متره، مالی، خلاصه مالی فصول و خلاصه مالی کل اشاره کرد.

مترور کیست؟

مترور به شخصی گفته می شود که کار متره و برآورد را انجام می دهد و معمولا در دو قسمت کار می کند:

• مشاور:

وقتی قرار است مناقصه ای برگزار شود. برای اینکه پیمانکار قیمت پیشنهادی خود را دهد باید دید اولیه نسبت به احجام کار موضوع مناقصه داشته باشد. در واقع به همین جهت است که مشاور باید کار را متره کند و در پیوست اسناد مناقصه، متره و برآورد حدودی از کار ارائه می شود.

• پیمانکار:

بر طبق پیشرفت کار، پیمانکار باید با توجه به احجام، کار انجام شده را متره کرده و صورت وضعیت خود را ارائه دهد. در ضمن پیمانکار برای اطمینان بیشتر می تواند قبل از پیشنهاد مناقصه احجام را متره کند تا اگر اشتباهی در عملیات متره مشاور رخ داده باشد، قیمت را واقعی ارائه دهد. البته جدا از این متره کاربرد های دیگری هم دارد که لزوم یادگیری آن را برای هر مهندس ساختمان بیشتر میکند.

مترور و بایگانی:

لازم است که مترور از یک بایگانی بسیار قوی برخوردار باشد و همه مدارک و مستندات را در محل های مربوط به خود قرار دهد. مترور باید مکاتبات، صورت‌جلسات، دستورکار ها، کاتالوگ‌ ها، کد های اجرایی، نقشه‌ های ازبلیت، عکس ‌ها، فاکتور‌‌ ها و هزینه‌ ها را دسته‌ بندی سپس بایگانی کند تا در هنگام نیاز با کم‎ترین زمان و بیش‌ترین سرعت بتواند مدارک مورد نیاز خود را برای اثبات ادعا و احقاق حقوق مالی اشخاص و سازمان ‎ها ارائه دهد.
اسناد و مدارک تا زمان تحویل موقت یا قطعی همواره مورد استفاده قرار می‌گیرد به همین دلیل بایستی همه مدارک را به صورت سالم نگهداری و محافظت کند. کاربرد مدارک موجود در بایگانی عبارت است از تهیه صورت‌وضعیت و اثبات ادعا‌‌ ها در مورد دیرکرد، حجم مصالح ورودی و… به‌کارگاه.

اسناد و مدارک مورد استفاده مترور که باید بایگانی شوند عبارتند از:

• قراردادهای پیمان و پیمانکاران جزء
• بخشنامه‌ها و دستورالعمل‌های سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی
• صورت‌وضعیت‌ های پیمان و پیمانکاران جزء
• تعدیل‌های مربوط به صورت‌ وضعیت
• مابه‌التفاوت
• صورت‌جلسه‌ها
• دستورکارها
• نامه‌های وارده و ارسالی
• فهارس بهای سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی
• نشریه ۵۵
• عکس ها، نمودارذ‌‌ها و جداول و فیلم‌ های موجود از مراحل پیشرفت کار پروژه
• گزارش های روزانه
• گزارش نتایج آزمایشگاه
• فاکتور ‌ها
• آنالیز بهای قیمت ‌ها

متره و مستندسازی چیست؟

کلیه مدارکی که جهت اثبات هر دعوی مورد استناد قرار می گیرند، مستندات نام دارند. مستندات پروژه های عمرانی عبارتند از:

• صورت مجالس
• دستورکار ها
• عکس‌ ها
• نقشه ‌های مصوب اجرایی
• نقشه‌ های ازبیلت

یکی از مهم‌ترین کار های مترور، مستند سازی است. مستندات از لحاظ جغرافیایی، شرایط اقلیمی، نوع زمین (نرم، بیلی، دجی، سنگی) انواع گوناگون دارند.
یکی از مهم‌ترین مستندات برنامه زمان‎بندی و تطبیقی انجام شده با آن می‌ باشد. تهیه گزارش‌ های روزانه و ماهانه از کار های مهم مترور است. تهیه صورت‌مجالس در حین اجرای کار‌‌ها اگر همزمان با اتمام یک قسمت از کار انجام شود برای تهیه صورت‌وضعیت قطعی می‌توان به آن استناد کرد و حجم صورت‌وضعیت قطعی کم، و رسیدگی به آن را آسان‌تر خواهد کرد.

تغییراتی که در نقشه‌های پروژه ایجاد می‌شود باید توسط کارفرما به صورت مکتوب به پیمانکار ابلاغ شود که این مستندات دستور کار نامیده می‌شوند.
تهیه و ترمیم جزییات اجرایی مربوط به یک قسمت از کار را که مطابق نقشه اولیه اجرا نشده باشند ازبیلت گویند. مستندات یاد شده باید معتبر باشند. (به تأیید کارفرما، مشاور، دستگاه نظارت و نماینده پیمانکار رسیده باشد.)

متره و نتایج آن

صورت وضیت مطلوب و کامل در روند اجرای پروژه نقش به‌سزا دارد. تهیه و تنظیم به‌موقع صورت ‌وضعیت و رسیدگی به آن می‌تواند باعث تزریق بار مالی به‌ کارگاه و پیشرفت سریع کار شود. وجود پشتوانه مالی در کارگاه به تهیه مصالح و شارژ نیروی انسانی کارگاه نقش به‎ سزایی دارد و از سایر نتایج یک متره و صورت‌وضعیت خوب می‌توان به نکات زیر اشاره کرد:

• کم‎ترین پرت زمانی در اجرای پروژه
• اجرا و اتمام به موقع کار
• تأمین به اندازه و به موقع مصالح مصرفی پروژه
• برآورد به موقع و تأمین اعتبارات

خصوصیات ویژه یک مترور چیست؟

• دقت
• سرعت
• کیفیت
• امانتداری
• مسلط به امور و فنون متره (۱۵۸ واحد درسی)
• شروع قوی
• داشتن دیدگاه نسبت به وضعیت
• ثابت قدم بودن
• ریزبینی
• تعهد به اصول اخلاقی
• عشق به کار
• تنظیم به موقع صورت وضعیت
• داشتن ذهن بایگانی کننده
• مستند سازی
• اصول وفنون مذاکره بالا
• خلاقیت
• موقعیت شناسی اقلیمی
• تمرکز
• انعطاف پذیری
• کارآفرینی
• صرفه جویی در زمان
• آشنا به بازار
• عالم به علم روز
• منظم بودن
• داشتن پشتکار و استمرار

برای دریافت مشاوره بیشتر با ما در تهران ابزار در تماس باشید.