برنامه فیزیکی

در بیمارستان ها و مراکز درمانی نوع طراحی فضا، باید به گونه ای باشد که فضا به بهترین حالت ممکن سازماند هی و تقسیم بندی شده باشد که انجام این مسئله بستگی به میزان رعایت موارد زیر دارد:

1. طراحی بیمارستان ها با توجه به شرایط اقلیمی و نیاز های بهداشتی و منطقه ای تا حدودی متفاوت است.
2. روابط کلی فضاها در بیمارستان ها تحت یک نظام کلی چیده می شوند.
3. قائده کلی طراحی فضا در بیمارستان ها از یک استاندارد ثابت پیروی می کند که منشاء اقتصادی و عملکردی دارد.
4. داشتن یک برنامه معماری وعملکردی قبل از شروع طراحی به منظور مشخص نمودن فضاها و مساحت ها الزامی می باشد.
5. همچنین می توان مشخصات تجهیزات داخل، میزان دما، جنس مصالح، فشار هوا، روشنایی و غیره را نیز مشخص نمود.
6. معمار داخل می تواند مطالعات لازم را انجام دهد و معیار های خاص هر فضا و تهیه چیدمان داخل آن ها با ابعاد دقیق را مشخص نماید.

پلان شماتیک

طراحی این پلان، با در نظر گرفتن برنامه فیزیکی انجام می شود؛ به این صورت که به جای هر قسمت یک بلوک در نظر گرفته شده، با یکدیگر ترکیب می شوند تا بهترین چیدمان موردنظر حاصل گردد برای مثال:

• ترکیب بخش های مختلف پرستاری از لحاظ مدیریتی و اقتصادی (اقتصاد سرویس دهی پزشکی) بسیار مهم است.
• همه مسیرها باید دارای یک عملکرد منطقی، چه از نظر بهداشتی وچه از نظر سرویس دهی پزشکی، تدارکاتی و… باشند.
• تمایز مسیرها (کثیف وتمیز)، مسیر بیمار سرپایی، بستری و ملاقات کنندگان بیمار اورژانس وغیره باید مشخص باشند.

پلان مقدماتی

بعد از اینکه پلان شماتیک به طور کامل بررسی و تایید شد، بقیه کار روی پلان مقدماتی که درواقع گسترش یافته پلان شماتیک است ادامه می یابد. این پلان توسط تیم مشترک و در نظر گرفتن مقیاس ها، رسم می شود؛ به این صورت که معمار داخلی پس از مطالعاتش لی آت هایی را برای قسمت های مختلف ارائه می دهد و پس از انتخاب و ترکیب آن ها، طرح مقدماتی شکل می گیرد. ممکن است که معمار درارتباطات کلی پلان های شماتیک هم نظراتی داشته باشد حتی برخی اوقات ممکن است جزئیات داخلی، در ارتباط با سازه بنا قرار گیرند که هماهنگی آن یک کار برتر است؛ در چنین روشی، تمام اجزاء فضا درک می شود و زمانی که همه فعالیت های درون آن ها کاملاً مشخص باشد، طراحی با خلاقیت بیشتری انجام می شود. خوب است بدانیم که:

1. پلان مقدماتی، نشانگر تجهیزات ثابت می باشد.
2. دانستن تطابق یا عدم تطابق تجهیزات متحرک در درون اتاق ها با فضا بسیار ضروری است.
3. معمار داخلی با آگاهی ازتجهیزات و عملکردهای داخل بیمارستان و فعالیت هایی که داخل فضاها انجام می گیرد، می تواند بهترین طراحی را انجام دهد.
4. کلیه قسمت های طراحی شده، با جزئیات ترسیم می شوند و در این ترسیمات، معمار داخلی با آگاهی از تجهیزات و عملکردهای داخل بیمارستان، با آرشیتکت همکاری می کند.
5. بعد از آن مشاوران و مدیران و کمیته ساختمانی، لی آت ها را دوباره بررسی می کنند.

به گفته فرانک لویدرایت: ” پلان خوب هم آغاز است و هم پایان. پلان، پیش بینی علمی و هنری کار است. چون همه پلان های خوب ارگانیک اند واین پلان، ریتم ها، حجم ها و اجزاء یک دکوراسیون خوب را هم در خود خواهد داشت.”

“با توجه به افزایش روز افزون کاربرد دستگاه های پزشکی در مراحل مختلف درمان، همکاری مهندس پزشکی باآگاهی که از تجهیزات و فعالیت هایی که داخل فضاها انجام می گیرد دارد، بسیار مفید می باشد.”

تاثیر فضا های داخلی بر شکل معماری بیمارستان:

ارتباطات درون بخش ها تعیین کننده موارد زیر است:

1. ایجاد بهترین و کوتاه ترین رابطه مرکز پرستاری با اتاق های بستری
2. تعداد تخت های تحت مراقبت
3. چگونگی آرایش اتاق ها
4. طریقه نورگیری
5. شکل بخش های بستری

شکل هندسی برج بستری از ترکیب چند بخش کنار هم و سپس روی هم قرارگیری آن ها تشکیل می شود. معمولا در بیشتر بیمارستان های ساخته شده با استاندارد های تجربه شده و بازدهی خوب، شکل هایی مشابه حروف الفبا حاصل شده که منعکس کننده ارتباطات بخش هاست؛ مثلا فرم های H,T,Y,X نشانگر راهرو های ارتباطی بخش ها هستند و به شکل برج در طبقات تکرار شده اند؛ البته دراین فرم ها، بخش ها به شکل راهرویی مستقیم طراحی شده اند و مسائل اقتصادی و عملکردی در این فرم ها بررسی شده اند.

عوامل بسیاری در شکل گیری فرم خارجی بیمارستان موثرند و لازمه ایجاد اشکال بخش ها هستند مثل:

1. شکل آرایش تخت ها در کنار ایستگاه پرستاری که باعث بهبود روش مراقبت بیماران می شود.
2. سیستم های نوین کنترل بیماران که ممکن است به وسیله کامپیوتر انجام شوند و درشکل درونی بخش موثر باشد.

اصولا بیمارستان ها، دارای راهرو هایی با اتاق های کوچک منشعب شده از آن ها می باشند. در نظر گرفتن دید بیمار، عاملی موثر در ارتباطات درونی فضا های بیمارستان می باشد. جهت از بین بردن این منظره، می توان راهرو ها را به شکل فضا های بهتری طراحی نمود که در محل های پرستاری تبدیل به مکان های بی تکلف بشوند؛ البته ازبین بردن راهرو ها در بخش ها کارساده ای نبوده و دید مستقیم برای پرستار بسیار بهتر است؛ هم چنین امکان گسترش آینده، دلیل منطقی برای وجود راهرو ها می باشد.

نقش معمار داخلی در تیم طراحی بیمارستان:

1. کاری معمار داخلی در تیم طراحی بیمارستان، بسیار بنیادی می باشد.
2. معمار توجهات خاصی به فضا های داخلی می کند و می تواند در طرح ریزی کلی تاثیر گذار باشد.
3. از طریق کار گروهی، می توان کار بیشتر و با کیفیت بالاتری انجام داد.
4. در حال حاضر تاثیر مهم فضاهای اطراف، به خصوص در بیمارستان ها بسیار مورد توجه می باشد.
5. همچنین مواردی مثل ایجاد رابطه فرهنگی، کاهش ترس، ایجاد صمیمیت و فرح بخش بودن محیط، بسیار ضروری می باشد.
6. یک طراح موظف است که در مورد کلیه جنبه های روانی و احساسی حفظ سلامت تحقیق کند تا محیطی آرام و متناسب با نیاز استفاده کنندگان ایجاد کند.
7. معماران باید در نظر داشته باشند که زمانی که بیمار برای مبارزه با بیماری آماده می شود، محدود شدن اجباری، احساس بی پناهی، نگرانی در مورد مخارج پزشکی و نتیجه تشخیص بیماری و جراحی، بیمار را تحت فشار قرار داده و ایجاد فضاهای مناسب جهت نشستن های گروهی و بدون تشریفات برای صحبت با دیگران و همدردی می توان در بهبود حال آن ها موثر باشد.

اثرات نور و رنگ در بهبودی بیماران

تاثیر نور آفتاب درامر بهبودی، مسئله مهمی است که به آن بی توجهی می شود. به یاد داشته باشید:

1. در بستری های طولانی مدت در بیمارستان ها وجود نور های ویژه ای لازم است تا وظایف متابولیکی و گردش خون به بهترین شکل انجام شود.
2. طراحان این گونه محیط ها، باید از اثرات بیولوژیکی نور مطلع باشند.
3. نمایش ناگهانی نور، موجب تحریک غدد فوق کلیوی می شود.
4. در این موارد، می توان از گردش روز و شب الهام گرفته و مشابه نور طبیعی را ایجاد نمود.
5. لازم است نور های متصل به سقف و تیر های مشبک و جنس وجزئیات آن ها بررسی شوند.
6. جاسازی وسایل گرمایی و سرمایی و مشخصات ضربه گیر در دیوارها و جعبه های نگهدارنده مخصوص دستگاه های مختلف پزشکی و اتصالات مخصوص، از جزئیات داخلی هستند که رابطه تنگاتنگی با طرح معماری و حتی گاه ساختار بنا دارند.
7. حتما جهت کاهش صداهای اضافی در محیط بیمارستان و سیستم های تهویه با معمار داخلی مشورت کنید.
8. تاثیرات عوامل گفته شده ممکن است سلامت را تقویت کرده یا موجب افسردگی، بیهودگی و خواب آلودگی شود.
9. معماران داخلی قادرند با بکارگیری این اطلاعات موجب بهبوی بیشتر بیماران و ایجاد آرامش درونی در افراد شوند.

استفاده از کارهای هنری روی دیوار ها جهت تنظیم سیستم عصبی برای انجام وظیفه مناسب اند. توجه به رنگ های گرم و سرد و روشنایی، مباحث گسترده ای هستند؛ مثلاً کنتراست زیاد موجب سردرد و فشار چشم می شود. آگاهی از تئوری های جدید رنگ و رابطه ای که با شکل معماری دارند، مسئله مهمی است.

طراحی داخلی

1. ممکن است اینکه اتاق ها به شکلی طراحی شوند که بیماران دید بهتری نسبت به خارج داشته و ارتباط بهتری با پرستاران و یا همراهان داشته باشند، مناسب باشد.
2. ممکن است در اتاق های روز که بیماران سیار جمع می شوند، امکان بهره مندی از نور طبیعی، آفتاب، درخت و آسمان را ایجاد کرد؛(مانند یک حیاط محصور) که بهتر است از ایستگاه پرستاری کنترل شود.
3. آثار هنری روی دیوار ها و کف ها تکمیل کننده طراحی می باشند.
4. بهتر است که مبلمان داخل، کمترین میزان تماس را با کف سالن یا راهرو داشته باشد.
5. نوع پوشش های کف ودیوار، می تواند موجب بهبود در رعایت بهداشت شود.
6. برای صندلی های انتظار طرح هایی را می توان ارائه داد که کار شستشوی روزانه را آسان تر کنند.
7. جنس کف ها در اتاق های مختلف و اتاق های عمل باید از ویژگی های خاصی برخوردار باشد.
8. برای ایجاد بهترین  شرایط در مراکز درمانی باید از اطلاعات بسیاری استفاده نمود.

برای دریافت مشاوره بیشتر در این زمینه می توانید با مشاوران ما در تهران ابزار در تماس باشید.