سوهان چیست؟

همواره ابزارآلات دستی مختلفی در صنایع گوناگون مورد استفاده صنعتگران بوده اند که هر یک از این ابزار ها برای موارد خاصی به کار می روند. یکی از مهمترین ابزارآلات سوهان است. سوهان در حقیقت یکی از ابزارهای دستی می‌باشد که در کارگاه‌ های درودگری و فلزکاری و همچنین نجاری ها برای تمیزکاری و صیقل دادن، به ‌کار برده می‌شود.

ساختار سوهان:

این محصول، دارای یک دسته است که می‌توان یک دستگیره چوبی یا پلاستیکی را به آن وصل کرد و یک بدنه دارد که آج ‌های سوهان‌ روی آن قرار دارند. این ابزار که اصولا مناسب برای کار با چوب و فلز می باشد، از جنس فولاد و  با مقاطعی به شکل‌های مستطیل، مثلث و دایره ساخته می‌شود. در برخی از سوهان ها، یک رو یا هر دو روی سوهان،‌ آج‌ دار می باشد و حتی ممکن است نوع آج‌ های هر روی سوهان‌ با روی دیگر آن متفاوت باشد. در بیشتر مواقع، سوهان ‌های ریزتر برای کار ‌های ظریف‌ تر ساخته می‌شوند،‌ طبیعتا از همین رو آج‌ های ریز‌تری هم دارند. البته گفتنی است که به غیر از سوهان‌ های معمول فلزی، سوهان‌های با نوک الماسه و سیلیسیم کاربید برای تراشیدن مواد سخت‌ تری مثل سرامیک ساخته شده اند.

انواع سوهان از نظر شکل ظاهری:

• مدل تخت:

پرکاربرد ترین سوهان در صنعت، نوع تخت آن می باشد که در بسیاری از موارد استفاده می شود. این مدل در سطوح بالایی و پایینی خود آج دار است اما در قسمت لبه ‌ها، صاف و بدون آج می‌باشد.

•  مدل نیم دایره:

سوهان نیم دایره، دو سطح دارد که یک سمت آن صاف و سمت دیگرش به شکل نیم دایره ای آج دار می باشد. سطح صاف آن مانند مدل تخت می‌باشد و سطح نیم دایره‌ای، برای اجسام منحنی به کار می‌رود. این محصول معمولاً به این شکل است که از دسته به سمت نوک، به طرح مخروطی می‌ باشد تا از آن برای شکل دهی به سطوح هم استفاده کرد.

• مدل گرد:

این محصول، به شکل یک استوانه است و مناسب کار در سطوح مدور، داخل برش ها و حفره های دایره ای شکل ( مثلا سوراخ های ایجاد شده بعد از دریل کاری) می باشد.

• مدل چاقویی:

دقیقا مثل مدل تخت می باشد با این تفاوت که نازک تر بوده و بیشتر در مواردی که نیاز به ظریف کاری می باشد کاربرد دارد.

• مدل مویی:

این مدل نسبت به دیگر انواع سوهان بسیار کوچکتر و نازک تر بوده و در کار های خیلی ظریف تر به کار می رود.

• مدل دنده:

در طراحی آج این نوع، منطبق شدن بر دنده‌های پیچ، هدف اصلی به حساب آمده است و از آن برای تمیز کردن، از بین بردن زنگ و حذف زائده ‌های ایجادشده بر روی دندانه‌ های پیچ استفاده می‌شود.

• مدل سرخم:

در این سوهان برخلاف بقیه مدل ‌ها، دسته در راستای بدنه تعبیه نشده و به همین علت می توان به آسانی به فضا های باریک و بلند دسترسی پیدا کرد.

• مدل سه گوش و چهار گوش:

اصولا از مدل سه گوش  برای تیز کردن دندانه های تیغه اره و همچنین فرم دادن شیارهای کنگره‌ای و مثلث شکل استفاده می شود و از سوهان چهار گوش برای سوهان‌ کاری و براده‌ برداری سوراخ ‌های چهار گوش یا شیار هایی که به صورت زاویه قائمه در آمده‌اند استفاده می شود.

• سوهان ژاپنی

تیغه این مدل، به شکل خمیده است و برای سوهانکاری در داخل سطوح منحنی مثل داخل کاسه گیتار استفاده می‌شود.

به غیر از تقسیم بندی گفته شده سوهان ها از نظر آج هم به انواع مختلفی قابل تقسیم می باشند:

• مدل تک آج:

این مدل، به روش فرزکاری تولیده شده و برای براده برداری مواد نرم، آلومینیوم، روی، قلع، مس، سرب و مواد مصنوعی کاربرد دارد و در آن‌ ها دندانه ‌های آج در ردیف ‌های موازی هم قرار گرفته اند و برای ساییدن هردو نوع سطح نرم و زبر مناسب می باشند.

• مدل دو آج:

آج این سوهان ها به این شکل است که در دو ردیف، دندانه ها عمود بر هم قرار گرفته اند و به صورت یک لوزی در آمده اند که همین امر باعث سرعت بخشی به عملیات سوهانکاری می شود. این مدل برای سوهانکاری روی سطوح سخت تر مناسب است و در سطوح نرم موجب کندی دندانه ها می شود.

• آج منحنی شکل:

در این مدل، قسمت آج به صورت منحنی شکل می باشد و در صاف کردن یا یکدست کردن سطوح، قابل استفاده می باشد.

• مدل الماسه:

گاهی اوقات سطح مورد نظر ما بسیار سخت تر از سطوح معمولی می باشد مثلا مواردی مثل شیشه یا سرامیک برای سوهانکاری، نیاز به این محصول دارند که آج آن ها از ذرات ریز الماس یا تنگستن می باشد.

• مدل چوب بری:

این مدل، برای سوهانکاری روی سطوح نرمی مثل چوب و پلاستیک کاربرد دارد. در این مدل، اندازه هر دندانه آن معمولا خیلی بزرگتر از سوهان‌ های معمولی است.

نکات کاربردی در استفاده از سوهان ها:

• جهت سوهان نسبت به قطعه کار را متناسب با احتیاج، قرار دهید و هر چند بار، جهت را به اندازه ۹۰ درجه تغییر دهید. در این حالت خطوط متقاطع اثر سوهان، سایه هایی ایجاد می کند که بدون به کار بردن مواد رنگی می توان نقاط پست و بلند را روی قطعه کار تشخیص داد.
• سطح قطعه کار باید هموار بوده و محکم به گیره بسته شود.
• در سوهانکاری سطوح گرد برای پیشسایی، قطعه کار را در جهت عرضی و برای پرداخت، در جهت طولی سوهان بزنید. در هر دو حالت سوهان باید همراه با حرکت به جلو، حرکت نوسانی نیز داشته باشد. بهتر است هنگام حرکت برگشت، آن را بلند کنید. گرداندن سوهان های گرد و نیمگرد اغلب در حول محور طولی صورت میگیرد. در اینجا به علت اختلافی که در شکل آج ها وجود دارد، حرکت پیشروی جانبی نیز تا حدی انجام می شود.
• سوهان باید مناسب با جنس و شکل قطعه کار انتخاب شود.
• در سوهانکاری سطوح مسطح، هدایت سوهان به نوع سوهان به کار برده شده بستگی دارد.
• سوهان باید به درستی در دست گرفته شود و همزمان با فشار بر سطح قطعه کار در جهت جلو، نیرو وارد نموده و براده برداری شود. هنگام برگشت سوهان به عقب نباید فشاری به سوهان وارد شود.
• ارتفاع گیره باید متناسب با اندازه قد تنظیم شود.

نکات ایمنی در سوهانکاری:

1. قبل از سوهانکاری مطمئن شوید که دسته به خوبی سفت شده است.
2. دسته را طوری در دست بگیرید که به دست آسیب نرسد.
3. هرگز از سوهان بدون دسته نباید استفاده شود.
4. سوهان همیشه باید تمیز باشد.

برای خرید و مشاوره در خرید سوهان مورد نظر خود با مشاوران ما در تهران تولز در تماس باشید.