انواع روش های تهیه و تنظیم صورت وضعیت:

صورت وضعیت ها بر اساس نوع و ماهیت قرارداد ها می تواند به روش های ذیل تهیه و ارائه گردند:

• صورت وضعیت آیتمی (فهرست بهایی)

• صورت وضعیت مقطوع (سرجمع، متر مربعی، درصدی)

در این مقاله به بررسی صورت وضعیت آیتمی پرداخته ایم و در مقاله (درباره صورت وضعیت مقطوع) به تفصیل از این نوع صورت وضعیت سخن گفته ایم.

صورت وضعیت آیتمی (فهرست بهایی) چیست؟

این مدل از صورت وضعیت ها مربوط به قرارداد هایی می باشند که بر اساس فهرست بها و مقادیر منضم به پیمان منعقد می گردند. این فهرست بها می تواند برگرفته از فهرست بهای منتشر شده سازمان برنامه و بودجه کشور و یا فهرست بها خاص، فهرست بهای شهرداری و … باشد. برای تهیه اینگونه صورت وضعیت ها نیاز به رعایت پیش نیازهایی به شرح زیر می باشد:

1. متره فعالیت ها (ریزمتره):

مهندس مترور در فرم ریز متره، فعالیت های انجام شده را ریز به ریز و با احتساب تمام جزئیات متره می نماید. مثلا اگر بتن ریزی سازه بتنی که شامل بتن ریزی فونداسیون، بتن ریزی شمع، بتن ریزی ستون و بتن ریزی تیرها باشد، بایستی تمام جزئیات بتن مصرفی در تمام اجزای متشکله شامل فونداسیون، شمع، ستون ها و تیرها را جز به جز (یک به یک -المان به المان) متره کرده و در جدول ریز متره درج نماییم.

2. صورتجلسات احجام عملیات اجرایی:

براساس مفاد شرایط عمومی پیمان، جهت ایجاد امکان برای تهیه، رسیدگی و تصویب صورت وضعیت، پیمانکار باید ضمن اجرای کار و بعد از پایان هر یک از اجزای آن، نسبت به تهیه متره های قطعی و ارائه آن به مهندس مشاور برای رسیدگی به همراه صورتمجلس ها و مدارک مربوط اقدام نماید.

لذا با تهیه صورتجلسات، در هنگام تهیه صورت وضعیت ها و رسیدگی به آن صرفه جویی قابل توجهی صورت می گیرد. در مقاله ای جداگانه به الزامات تنظیم صورتجلسات عملیات اجرایی در کارگاه ها اشاره ای مبسوط خواهد شد.

3. خلاصه متره:

خلاصه متره ها در واقع بر اساس آیتم های ریزمتره و جهت استفاده مناسب، دقیق و قابل بررسی از داده های موجود در برگه ها و ردیف های ریزمتره تهیه می گردد. این اطلاعات که دقیقا مشابه آیتم های ریزمتره می باشد در تهیه برگه های مالی صورت وضعیت مورد استفاده قرار می گیرد.

برگه های متره و خلاصه متره مربوط به تجهیز کارگاه، مصالح پایکار، حمل مصالح و محاسبات ضرایب ارتفاع و طبقات (در صورت وجود)، بالا سری و صعوبت نیز در این مرحله و در قالب برگه های محاسباتی و خلاصه محاسبات انجام می شود. محاسبات مربوط به تجهیز کارگاه، مصالح پایکار، حمل مصالح و هر یک از ضرایب پیمان از قبیل ضریب ارتفاع و ضریب طبقات، برمبنای مقدمات فصول مربوط به آن موضوع در فهرست بهای منضم به پیمان و یا کلیات فهرست بها محاسبه و ارائه می گردد.

4. برگه های مالی:

بعد از اینکه کلیه اطلاعات بالا تهیه و تنظیم شدند زمان آن است که برگه های مالی صورت وضعیت تهیه شوند. اطلاعاتی که در این برگه های مالی درج می شوند عبارتند از:

• ریز مالی
• مالی فصول
• مالی رشته (این برگه در هر یک از رشته های فهرست بها که دارای فعالیت اجرایی در پروژه باشد تهیه می شود که در تهیه آن از اطلاعات مالی فصول، تجهیز کارگاه، مصالح پایکار، حمل مصالحی مثل سیمان، بتن، میلگرد و … و اعمال ضرایب پیمان در آن رشته استفاده می گردد)
• مالی دفترچه ها (مالی کل صورت وضعیت می باشد که از ادغام برگه های مالی کلیه رشته ها تهیه و تنظیم می گردد)

5. قیمت های جدید (ردیف های غیر پایه):

طبق ماده (۲۹) شرایط عمومی پیمان، برای فعالیتی که دارای شرایطی ازقبیل قرار گرفتن در چارچوب موضوع پیمان و عدم پیش بینی در فهرست بها و مقادیر منضم به پیمان باشد، قیمت جدید تعیین می شود. قیمت های جدید پس از بررسی و تأیید مهندس مشاور و تصویب کارفرما طبق مفاد مندرج در شرایط عمومی پیمان، مشابه ردیف های پایه در صورت وضعیت های ماهانه و قطعی مورد استفاده قرار می گیرد.

در خصوص تعدیل آیتم های قیمت جدید می بایست شرایط و ضوابط حاکم بر بخشنامه تعدیل در محاسبات صورت وضعیت منظور گردد که در مقاله ای جداگانه مباحث مربوط به قیمت های جدید و تعدیل آن به صورت کامل نقد و بررسی خواهد شد.

6. اقلام فاکتوری:

طبق توضیحات مندرج در بند ۱۰ کلیات فهرست بهای ابنیه سازمان برنامه و بودجه، برخی اقلام از قبیل یراق آلات درب های فلزی و آلومینیومی و موارد مشابه آن که به دلیل ماهیت کار که فقط خرید و حمل می باشد و کار مازادی به غیر از خرید بر روی آن انجام نمی گیرد، به صورت اقلام فاکتوری منظور و محاسبه گردیده و با اعمال ضریب بالاسری به پیمانکار پرداخت می گردد. از نظر ماهیت و طبق استعلام انجام شده از سازمان برنامه و بودجه کشور، اقلام فاکتوری به نوعی قیمت جدید محاسبه می گردد و در محاسبات مربوط به محدودیت های سقف قیمت های جدید باید منظور گردد.