آیا کسب و کارهای اینترنتی مشمول پرداخت مالیات هستند؟

بر اساس ماده ۱ قانون مالیات‌های مستقیم، هر شخص ایرانی (اعم از حقیقی و حقوقی) نسبت به درآمدهایی که در ایران و یا خارج از ایران تحصیل می‌نماید، مشمول پرداخت مالیات است. از این رو کلیه کسب و کارهایی که به عرضه کالا یا خدمات در اینترنت مشغول هستند، مشمول پرداخت مالیات هستند.

نکته قابل توجه این است که قوانین سازمان مالیاتی، کلیه کسب و کارها را شامل می‌شود؛ هم آن دسته از مشاغل که به فروش کالا اشتغال دارند و هم گروهی که خدمات خود را به صورت اینترنتی ارائه می‌نمایند.

تفاوت‌های عرضه اینترنتی کالا با خدمات

ارائه کالا و خدمات به صورت اینترنتی تفاوت‌های زیادی با یکدیگر دارد؛ از آن جمله می‌توان به موارد زیر اشاره نمود:

تکالیف مالیاتی کسب و کارهای اینترنتی

سازمان مالیاتی در اطلاعیه‌ای تکالیف قانونی صاحبان کسب و کارهای اینترنتی را تعیین نمود. به این ترتیب، صاحبان کسب و کارهای مجازی (اعم از اشخاص حقیقی و حقوقی) همانند سایر فعالان اقتصادی موظفند تکالیف قانونی خود را انجام دهند؛ به عبارت دیگر، انجام تکالیف مالیاتی وابسته به محل فعالیت صاحبان مشاغل نیست؛ همچنین در صورت عدم انجام تکالیف در موعد معین مشمول جرایم قانونی مقرر خواهند شد.

تکالیف قانونی صاحبان کسب و کارهای مجازی اعم از اشخاص حقیقی یا حقوقی عبارت است از:

♦ تشکیل پرونده مالیاتی و اعلام اشتغال به فعالیت اینترنتی به صورت کتبی

♦ مراجعه به سامانه عملیات الکترونیکی مالیاتی جهت ثبت‌نام الکترونیکی و دریافت کد اقتصادی

نکته: سازمان مالیاتی جهت آسایش مودیان مالیاتی، مرحله دریافت شماره اقتصادی (کد اقتصادی) را حذف نموده است. به این ترتیب شماره ملی مودیانی (اعم از حقیقی یا حقوقی) که در سامانه ثبت نام نموده‌اند، به منزله کد اقتصادی آنها خواهد بود.

♦ ثبت نام در نظام مالیات بر ارزش افزوده بر اساس فراخوان‌های هشت‌گانه

♦ صدور صورتحساب بر اساس ماده ۸ آئین‌نامه اجرایی ماده ۹۵ قانون مالیاتهای مستقیم (شرایط صورتحساب‌های استاندارد در ادامه مطرح شده است)؛ همچنین وصول مالیات و عوارض ارزش افزوده از کالاهای مشمول این مالیات

♦ تسلیم اظهارنامه‌های مالیاتی در مهلت مقرر قانونی و پرداخت مالیات‌های تعیین شده

نکته: مهلت تسلیم اظهارنامه مالیاتی اشخاص حقیقی تا پایان خرداد ماه سال بعد و برای اشخاص حقوقی حداکثر ظرف چهار ماه پس از پایان سال مالی آنها است؛ همچنین مشمولین مالیات بر ارزش افزوده ظرف مدت ۱۵ روز پس از پایان هر دوره مالیاتی (فصل) موظف به ارائه اظهارنامه مالیات بر ارزش افزوده خود هستند.

♦ تسلیم فهرست معاملات فصلی (در صورت مشمولیت)

♦ تسلیم فهرست حقوق کارکنان و پرداخت مالیات حقوق آنان

♦ نگهداری دفاتر، صورت درآمد و هزینه ماهانه، خلاصه درآمد و هزینه سالانه و اسناد و مدارک فعالیت اقتصادی بر اساس مفاد ماده ۹۵ ق.م.م؛ همچنین ارائه آنها به ماموران مالیاتی جهت رسیدگی با ارائه درخواست کتبی

نکته: یکی از اسناد بسیارمهم هر کسب و کار، صورتحساب‌های فروش کالا و خدمات عرضه شده است؛ که باید بر اساس شرایط خاصی صادر و نگهداری شوند.

تشکیل پرونده صاحبان کسب و کارهای اینترنتی

بر اساس قوانین سازمان مالیاتی، کلیه صاحبان مشاغل از جمله مشاغل اینترنتی موظفند حداکثر ظرف ۴ ماه از آغاز فعالیت، مراتب شروع به کار و نوع فعالیت خود را به صورت کتبی به سازمان اعلام نمایند و پرونده مالیاتی کسب و کار خود را تشکیل دهند.

مهلت تشکیل پرونده مالیاتی برای اشخاص حقوقی، حداکثر ۲ ماه پس از تاسیس شخصیت حقوقی است.

?  نکته

اشخاص حقوقی موظفند پس از تاسیس دفترچه ثبت نام اشخاص حقوقی از اداره کل امور مالیاتی دریافت و نسبت به تشکیل پرونده، دریافت شماره واحد مالیاتی و شماره کلاسه پرونده و همچنین پرداخت حق تمبر مالیاتی اقدام نمایند.

جرائم عدم انجام تکالیف مالیاتی کسب و کارهای مجازی

عدم انجام تکالیف فوق برای صاحبان کسب و کارهای مجازی نیز همانند سایر مودیان مالیاتی به منزله عدم شفافیت مالی بوده، موجب تعلق جرائم پیش بینی شده در قانون مالیات‌ها برای آنهاخواهد بود؛ همچنین مودی را از امتیازات و معافیت‌های مالیاتی محروم خواهد نمود.

صورت حساب مربوط به فروش کالا یا ارائه خدمات در فضای مجازی

سازمان امور مالیاتی، کلیه اشخاص حقوقی و صاحبان مشاغلی که بر اساس ماده ۱۶۹ ق.م.م، مکلف به ثبت نام در نظام مالیاتی هستند، موظف به صدور صورتحساب برای انجام کلیه معاملات خود نمود. این اشخاص همچنین موظفند شماره اقتصادی خود و طرف معامله را در صورتحساب‌ها، قراردادها و سایر اسناد مشابه درج نمایند.

صاحبان کسب و کارهای اینترنتی نیز از این قانون مستثنی نیستند؛ این افراد پس از تشکیل پرونده و دریافت کد اقتصادی، باید نسبت به صدور صورتحساب برای کاربران خود اقدام نمایند.

شرایط صورت حساب های استاندارد فروش کالا و یا خدمات

سازمان مالیاتی کلیه اشخاص حقوقی و صاحبان مشاغل موضوع قانون مالیات‌های مستقیم را در زمان فروش کالا و یا ارائه خدمات موظف به صدور و نگهداری صورتحساب نوع اول یا نوع دوم نموده است؛ ویژگی‌های صورتحساب‌های نوع اول و نوع دوم به صورت زیر تعریف می‌شود:

ویژگی های صورتحساب نوع اول

صورتحساب نوع اول باید دارای شرایط زیر باشد:

♦ به صورت دستی با شماره سریال چاپی و یا ماشینی با شماره سریال ماشینی (حسب مورد) صادر شود

♦ تاریخ معامله در آن درج شود

♦ حاوی اطلاعات هویتی خریدار و فروشنده از جمله نام، نام خانوادگی یا نام شخص حقوقی، شماره اقتصادی، نشانی کامل و کدپستی باشد

♦ شامل مشخصات کالا یا خدمات ارائه شده، مقدار و مبلغ آن باشد

ویژگی های صورتحساب نوع دوم

این نوع صورتحساب که صرفا در موارد استفاده از سامانه صندوق فروش (صندوق ماشینی مکانیزه فروش) صادر می‌شود، باید دارای شرایط زیر باشد:

♦ شماره سریال ماشینی روی آن درج شده باشد

♦ حاوی تاریخ وقوع معامله باشد

♦ در برگیرنده اطلاعات هویتی شامل نام، نام خانوادگی یا نام شخص حقوقی، شماره اقتصادی، نشانی کامل و کدپستی فروشنده باشد

♦ مشخصات کالا یا خدمات ارائه شده، مقدار و مبلغ آن به صورت کامل در آن درج شده باشد

تنظیم اظهارنامه مالیاتی فروشگاه اینترنتی

سازمان مالیاتی صاحبان کسب و کارهای مجازی را نیز مانند تمامی مودیان، اعم از اشخاص حقیقی و حقوقی مکلف به تسلیم اظهارنامه مالیاتی در مهلت‌های مقرر قانونی نموده است. به این ترتیب صاحبان این گونه مشاغل نیز باید در انجام کلیه امور مربوط به تهیه و تنظیم اظهارنامه مالیاتی مانند تهیه، ثبت و نگهداری اسناد و مدارک خود تلاش نمایند.

مودیان مالیاتی مکفند اسناد و مدارک زیر را حسب مورد نگهداری و در صورت درخواست کتبی ماموران مالیاتی ذی‌ربط برای رسیدگی به آنها ارائه نمایند.

۱- دفاتر قانونی

۲- صورت درآمد و هزینه ماهانه

۳- خلاصه درآمد و هزینه سالانه

۴- اسناد و مدارک و صورتحساب‌های فعالیت اقتصادی

همچنین مودیان موظفند فهرست حقوق کارکنان خود را حداکثر تا پایان ماه بعد، از طریق سامانه سازمان مالیاتی به اداره مالیاتی ارسال و مالیات متعلق به حقوق کارکنان را حسب مورد پرداخت نمایند.

?  نکته

مودیان مالیاتی برای ارسال اظهارنامه مالیاتی به دو گروه تقسیم می‌شوند:

♦ اشخاص حقوقی و صاحبان مشاغل گروه اول (بر اساس ماده ۲ آئین نامه اجرایی ماده ۹۵ ق.م.م) موظف به تکمیل اظهارنامه مطابق با ترازنامه و صورت حساب سود و زیان فعالیت اقتصادی خود هستند.

♦ صاحبان مشاغل گروه‌های دوم و سوم اشخاص حقیقی نیز باید اظهارنامه مالیاتی خود را طبق نمونه تهیه شده سازمان امور مالیاتی کشور تنظیم و تسلیم نمایند.

نحوه محاسبه مالیات فروشگاه های اینترنتی

از نظر حوزه مالیاتی فروشگاه‌ها و کسب و کارهای اینترنتی نیز، فعالان اقتصادی در فضای مجازی محسوب می‌شوند؛ از این رو از نظر شمول و اجرای قوانین و همچنین نوع تکالیف همانند فعالان اقتصادی در فضای حقیقی هستند.

خرید و فروش در فروشگاه اینترنتی نوعی معامله در فضای مجازی است؛ از این جهت تفاوتی با معاملات در دنیای واقعی ندارد.از این رو، نحوه محاسبه مالیات فروشگاه‌های اینترنتی نیز همانند سایر فعالان اقتصادی بر اساس ارائه اظهارنامه عملکرد و خوداظهاری مودیان در خصوص درآمدهای کسب شده آنها و بر اساس نرخ مالیاتی ماده ۱۳۱ قانون مالیاتهای مستقیم انجام می‌شود. همچنین در موارد نیاز، ماموران مالیاتی می‌توانند اقدام به رسیدگی به دفاتر، صورت‌های مالی و یا اسناد و مدارک خرید و فروش مودیان نمایند.

صورت معاملات فصلی سایتهای عرضه کالا یا خدمات اینترنتی

بر اساس ماده ۱۶۹ مکرر ق.م.م، کلیه اشخاص حقیقی یا حقوقی مشمول موظفند، کلیه اطلاعات مربوط به معاملات خود را در سامانه صورت معاملات فصلی گزارش نمایند. این گزارشات حاوی اطلاعات هویتی و نشانی‌ها، مجوزهای فعالیت و اطلاعات کالاها یا خدمات عرضه شده است.

این قانون محدودیتی برای محل فعالیت مودی در نظر نگرفته است؛ از این رو کلیه کسب و کارهای غیراینترنتی و اینترنتی موظف به انجام تکالیف مربوطه هستند. به این ترتیب، صاحبان کسب و کارهای مجازی نیز مانند سایر مشمولان این قانون که عبارتند از:

♦ کلیه اشخاص حقوقی، صاحبان مشاغل گروه اول موضوع ماده ۲ آئین نامه اجرایی ماده ۹۵ قانون مالیات‌های مستقیم

♦ صاحبان مشاغل مشمول مالیات بر ارزش افزوده که از آنها فراخوان به عمل آمده است

مکلفند فهرست معاملات خود را مطابق اقلام اطلاعاتی درخواستی در سامانه عملیات الکترونیکی مودیان مالیاتی تهیه و تنظیم نمایند. صورت معاملات فصلی در مقاطع سه ماهه (فصلی) تهیه می‌شود.

نکته: گروه بندی جدید مودیان مالیاتی، بر اساس میزان درآمد کسب شده آنها صورت می‌گیرد. به عبارت دیگر، نوع کسب و کار در آن نقشی ندارد.  

مهلت ارسال صورت معاملات فصلی

مهلت ارائه این گزارشات حداکثر تا یک ماه و نیم پس از پایان هر فصل بوده و به یکی از شیوه‌های زیر در اختیار سازمان مالیاتی قرار می‌گیرد:

♦ ارسال آنلاین اطلاعات به سامانه معاملات فصلی به صورت الکترونیکی

♦ ارسال اطلاعات درخواستی به صورت لوح فشرده به اداره امور مالیاتی ذی‌ربط

?  نکته

مودیان برای ارسال صورت گزارشات فصلی خود در موارد زیر می‌توانند اطلاعات صورتحساب‌های خود اعم از صورتحساب نوع اول و یا نوع دوم را به صورت مجموع با استفاده از گزینه ثبت تجمیعی ارسال نمایند:

♦ مودیانی که کالا یا خدمات خود را به مصرف کننده نهایی عرضه می‌کنند

♦ معاملاتی که تا میزان ۵% حدنصاب معاملات کوچک (موضوع تبصره (۱) ماده (۳) قانون برگزاری مناقصات) هستند

سایتهای عرضه کالا و خدمات موظف به ارائه صورتحسابهای خرید و فروش در سامانه معاملات فصلی هستند

تکالیف قانونی مالیات بر ارزش افزوده کسب و کارهای اینترنتی

سازمان مالیاتی مودیان مشمول پرداخت ارزش افزوده را طی هشت مرحله جهت ثبت نام در سامانه، فراخوان نموده است. در صورتی که صاحبان کسب و کارهای مجازی که بر مبنای فراخوان‌های هشت‌گانه، مشمول مالیات بر ارزش افزوده محسوب شوند، مکلف به اجرای کلیه تکالیف مربوطه هستند. به عبارت دیگر، در صورتی که کالا و یا خدمات ارائه شده در فروشگاه‌های مجازی مشمول پرداخت مالیات و عوارض ارزش افزوده باشد، مودیان موظف به انجام تکالیف زیر خواهند بود:

♦ ثبت نام در نظام مالیات بر ارزش افزوده با مراجعه به نشانی www.evat.ir

♦ تشکیل پرونده در واحد مالیاتی مربوطه

♦ صدور صورتحساب و وصول مالیات و عوارض ارزش افزوده از کالاهای مشمول

♦ تسلیم اظهارنامه مالیات بر ارزش افزوده و پرداخت مالیات و عوارض ظرف مدت ۱۵ روز پس از پایان هر فصل

نکته: بر اساس قانون دائمی مالیات بر ارزش افزوده که از دی ماه سال ۱۴۰۰ قابل اجرا است، مودیان برای پرداخت مالیات و عوارض ارزش افزوده خود تا پایان ماه بعد از تسلیم اظهارنامه فرصت خواهند داشت.

♦ نگهداری دفاتر و اسناد و مدارک کسب و کار خود حداقل به مدت ۱۰ سال

معافیت های مالیاتی کسب و کارهای اینترنتی

بر اساس قوانین مالیاتی، برخی از کسب و کارهای اینترنتی از به صورت کلی و یا با شرایطی از پرداخت مالیات معاف هستند. از آن جمله می‌توان به موارد زیر اشاره نمود:

♦ کسب و کار‌های آموزشی و فعالیت‌های وابسته به آن؛ مشروط بر دریافت مجوز از وزارت ارشاد اسلامی

♦ شرکت‌های دانش بنیان (در صورت فعالیت اینترنتی) معافیت مالیاتی به مدت بیست سال

?  نکته

همراهان گرامی دقت کنید که معافیت مالیاتی به معنای عدم انجام تکالیف مالیاتی نیست؛ کسب و کارها اعم از اینترنتی و یا غیراینترنتی باید کلیه تکالیف مالیاتی خود را در مهلت مقرر انجام دهند. تفاوت در این است که نرخ مالیات آنها به جای نرخ‌های مشخص شده در ماده ۱۳۱ ق.م.م، در صفر ضرب خواهد شد.

عدم انجام تکالیف مالیاتی علاوه بر اینکه موجب لغو تمامی معافیت‌ها می‌شود، موجب تعلق جرائم عدم انجام تکالیف نیز خواهد شد.